O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

 

O‟yinlar  usullari- 

axborot  tanqisligi  sharoitda

 

qaror  qabul  qilish  usullaridan 

biri  o‟yinlar  nazariyasi  va  statistik  qarorlardan  foydalanib  bozor  ishlab  chiqarish  

yoki boshqa holatlarni tahlil qilishdir.  

 

Holatni  matematik  tahlil  qilish  uchun,  o‟yin  deb  ataladigan,  ikkinchi  darajali 

detallardan  tuzilgan,  uning  soddalashtirilgan  modeli  yasaladi.  O‟yinda  tomonlar 

faoliyat  ko‟rsatadilar  va  ularning  mumkin  bo‟lgan  strategiyasi,  ya‟ni    o‟yin 

jarayonida vujudga kelgan, vaziyatga qarab, ma‟lum harakatlarni buyruq qilingan, 

qoidalar  majmuasi  ko‟rib  chiqiladi.  Odatda,  o‟yinda  ikki  taraf  qatnashadi  va 

bunday o‟yin juftlik deb ataladi.  

 

Agarda  real  vaziyatda  qarshilik  ko‟rsatayotgan  tomonlar  faol  ravishda 

to‟qnashishsa,  u  holda  bu  vaziyatni  modellashtiruvchi  o‟yin  ixtilofli  yoki 

antogonistik deb ataladi.  

 

Bu  o‟yinlarda tomonlar bir-birlariga ongli ravishda qarama-qashi turadilar va 

bir tomonni yutug‟  ikkinchi tomonni mag‟lubiyatini bildiradi.  

 

Odatda  tashkiliy,  texnikaviy  va  texnologik  masalalarni  echishda  ikki  tomon 

ko‟riladi.  

 

A-ishlab  chiqarishning  tashkilotchilari(faol  tomon),  ya‟ni  ATKning  MTX, 

texnik  xizmat  ko‟rsatish  santsiyalari,  istemolchilarga  xizmat  ko‟rsatayotgan, 

mulkchilikning barcha shakli korxonalar rahbarlari; 

 

P-bozorning  tasodifan  vujudga  keladigan    ishlab  chiqarish  yoki  vaziyatlar 

majmuasi(tabiat). 

 

Maksimal  samara  olish,  qaror  qabul  qilish  uchun,  faol  tomon  shunday 

strategiyani  qabul  qilish  kerak.  Bunda  «tabiat»,  ya‟ni  vujudga  kelayotgan  ishlab 

chiqarish  vaziyatlari,  ishlab  chiqarish  tashkilotchilari,  tadbirlarga  ongli  ravishda 

qarshilik  ko‟rsatmaydi,  ammo  «tabiat»ning  aniq  holati  ularga  noma‟lum.  Bu 

xildagi  o‟yinlar  «tabiat»(ishlab  chiqarish)  bilan  o‟yinlar,  qo‟llanilayotgan  usullar- 

statistic qarorlar deb ataladi.  

 

O‟yinlar usulida qaror qabul qilish ma‟lum qoidalarga asoslanadi. Bu qoidalar 

o‟yinda  qatnashayotgan  taraflar  harakatining  mumkin  bo‟lgan  variantlarini 

(strategiyasini),  har  bir  tarafdan  boshqalar  harakati  haqidagi  axborotning 

---

 

84 

mavjudligi  va  hajmini,  o‟yin  natijasini,  ya‟ni  ma‟lum  strategiyalarni  qo‟shganda 

maqsadli funktsiyasini o‟zgartirishni v a boshqalarni reglamentga soladi