Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

BOLANING INDIVIDUALLIKKA VA UNI SAQLAB QOLIShGA

BO‘LGAN HUQUQI KAFOLATLARI

Har bir bola tug‘ilgan paytdan e’tiboran familiya, ism, otasini ismi olish,

millati va fuqaroligiga ega bo‘lish huquqiga, shuningd k ularni saqlab qolish

huquqiga ega.

---

216

sifatida tan olinishini yanada mustahkamlab, bolalarnini bunday huquqlardan

mahrum etmasdan, aksincha, ushbu Konv siyada ko‘zda tutilgan huquqlardan

foydalanish imkoniyatini ta’minlash borasida muhim qadam bo‘ldi. Aslida,

tug‘ilishni ro‘yxatga olish bolalarga o‘zlarining asosiy huquqlaridan jumladan,

Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyaning 24-moddasiga ko‘zda tutilgan

sog‘liqni saqlash xizmatlaridan bahramand bo‘lish, mazku Konv nsiyaning 28-

moddasida ko‘zda tutilgan ta’lim olish hamda 26-moddasiga binoan ijtimoiy

sug‘urtadan foydalanish huquqidan foydalanishga imkoniyat b radigan vositadir.

Shuningd k, Konv nsiyaning 35-moddasida bayon etilgan talablardan k lib

chiqqan xolda, bu huquq bolalarni o‘g‘irlash, sotish yoki ularni har qanday

maqsadlarda va shakllarda kontrabanda qilishning oldini olish imkoniyatini b radi.

Shuning uchun, bu huquqning kiritilishini zarur va ustuvor xarakt rini ta’kidlash

uchun Konv nsiyada “bola tug‘ilgan zahoti ro‘yxatiga olinadi” d yilgan (7-

modda).

Bola tug‘ilgan daqiqasidan boshlab ism olish huquqiga ega bo‘lishi shart. Bu

individuallikning muhim el

nti 8-moddada ta’kidlanishicha, qonunga zid

ravishda aralashuvga yo‘l qo‘ymagan holda davlat tomonidan saqlab qolinishi

rak. Shuning uchun, noqonuniy ravishda masalan kontrabanda yoki noqonuniy

farzandlikka olish maqsadida, bolaning ismini o‘zgartirish ehtimolini oldini olish

imkonini b radi. Bundan buyon, bola har qanday vaziyatda, agar, boshqa yangi ism

olishi bilan bog‘liq bo‘lmagan hollarda ismga ega bo‘lishi k rak va Bola huquqlari

to‘g‘risidagi d klaratsiyada ta’kidlanganid k, o‘z ismidan mahrum etilishi mumkin

emas.

Bolaning ismi oilasidan ajratilgan hollarda, bolaga o‘z nasl nasabini bilish

uchun imkoniyat b radigan muhim el

nt sifatida namoyon bo‘lishi mumkin.

Shu bilan bolaning o‘z ota-onasini bilish huquqining amalga oshirilishini

ta’minlaydi. “Iloji boricha” d gan ibora shuni anglatadiki, ushbu huquq mutlaq

emas. Alohida vaziyatlarda ya’ni, bola tashlab k tilgan bo‘lsa yoki sun’iy

homiladorlik oqibatida tug‘ilgan bo‘lsa, bolaning nasl-nasabini aniqlash biroz

---

217

mushkulroq bo‘ladi. Biroq bunday, vaziyatlarda bu muhim huquqni amalga

oshirish bo‘yicha davlat tomonidan “iloji boricha” choralar ko‘rilganligi va bu

huquq asossiz ch klanmaganligini, xususan Konv nsiya tamoyillariga, jumladan

bolaning eng yaxshi manfaatlarini ta’minlanishiga bo‘lgan huquqiga zid

lmaganligini isbotlash uchun muayyan choralar ko‘rilishi k rak.

Mazkur moddada bolaning fuqarolikka ega bo‘lish huquqi e’tirof etilgan. Bu

huquq bolaning qadr-qimmati bilan uzviy bog‘liq va shu orqali ta’minlanishi,

himoya qilinishi, saqlab qolinishi va zaruriyat tug‘ilganda tiklanishi k rak. Bola

doimo fuqarolikka ega bo‘lishi k rak, agar bunday choralar oqibatida boshqa

fuqarollikka ega bo‘lmasa undan mahrum etilishi mumkin emas (8-modda).