Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

merchendayzing

 deyiladi. 

Chakana savdoning asosiy hajmi chakana savdo bilan shug‘ul-

lanuvchi do‘konlar orqali, kam qismi to‘g‘ridan – to‘g‘ri marketing, 

shaxsiy savdo va savdo avtomatlari yordamida sotishni o‘z ichiga 

oluvchi do‘kondan tashqari chakana savdo yo‘li bilan olib boriladi. 

---

300 

 

Chakana savdo qiluvchi tovarni ulgurji savdodan yoki ishlab chiqaruv-

chidan sotib oladi. 

 

11.3.Tovar harakati funksiyasi 

 

Marketingning eng muhim qismi mahsulotni sotish va taqsimlash 

jarayonida ishlab chiqarilgan mahsulotni iste’molchiga yetkazishni hal 

etish. Sotish siyosati - iste’mol tovarlarini yetkazib berishning ehtimoli 

kutilgan variantlarni tahlil qilish va xo‘jalikning yuqori samarasiga 

erishishini ta’minlaydigan mahsulot taqsimotining hamma shaxob-

chalarida eng maqbul variantni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. Sotish 

siyosati – korxonaning taqsimlash miksi bo‘yicha marketing komp-

leksini ishlab chiqish va realizatsiya qismi bo‘yicha chora-tadbirlarini 

o‘z ichiga oladi. Bu chora-tadbirlar marketing subyektlarini sotuvga 

mo‘ljallangan tovar va xizmatlarini kerakli miqdorda va tegishli sifatda, 

aniq vaqtda tegishli joyga yetkazib berishga yo‘naltirilgan bo‘lishi 

kerak. Bu vazifalarning bajarilishi firmani rejalashtirilgan foydani 

olishga olib keladi. Sotish siyosatida qaror qabul qilishning asosiy 

mezonlari tovar aylanmasi hajmi, bozor ulushi va boshqalar qabul 

qilinadi. Bu jarayonda tovarlarning saqlanish muddati ularni tarqatish 

vaqtiga bevosita ta’sir etuvchi omil hisoblanadi. Sotuv kanallarining 

imiji, taqsimlash kanallarida ishtirok etuvchi subyektlarning 

kooperatsiya darajasi, tijoratda tavakkalchilik xavfinik amaytirish, 

taqsimlash kanallarining egiluvchanlik hayotiylikligini uzoq ta’minlash 

juda muhim hisoblanadi.

 

Savdo siyosatining vazifasi – ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni 

samarali sotish uchun optimal savdo tarmoqlarini va tovarlarning 

harakatlanish tizimini tuzishdir. 

Jahondagi ko‘plab marketologlar maqsadli bozor va optimal savdo 

natijaviyligiga tovar harakatlanishining ta’sirini narx siyosatiga  nisbatan 

yuqori, deb hisoblaydi. Yaponiyalik mutaxassislar umumiy marketing 

tizimida savdo siyosati muhimligini ta’kidlab, tovarning va firmaning 

bozordagi raqobat poydevorini oshirish bo‘yicha barcha marketing 

kuchlarining asosi – o‘zagi, deb hisoblaydilar. 

Marketing kompleksi tizimida savdo siyosati quyidagi qarorlarni 

qabul qilishni ko‘zda tutadi: 

-

 

savdo va tovar harakati strategiyalarini firmaning umumiy 

marketing strategiyasi bilan o‘zaro bog‘liqligini aniqlash; 

---

301 

 

-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11.1.-rasm.