|
Yuqori narxlar strategiyasi.
Bu strategiya tovar narxini sotib
oluvchilar idrok qiladigan qiymatiga nisbatan yuqoriroq narx qo‘yishni
ko‘zda tutadi. Narx aslidagidan yuqori, sotuvchilar loyiq ko‘rgan narx
qo‘yiladi. Biroq sotuvchi sotib oluvchilarning bu tovarga ega bo‘lib, o‘z
istaklarini qondirish uchun ana shunday narxga ham rozi bo‘ladigan
segmentlari mavjudligini bildiradi.
Yuqori narx strategiyasi yangi, yuqori sifatli, patent bilan
himoyalangan, ishlab chiqish uchun yuqori sarf va bozorga olib chiqish
uchun vaqtga ko‘ra uzoq xarajat talab qiluvchi tovarlarga nisbatan
qo‘llanadi. Yuqorida sanab o‘tilgan parametrlar, shuningdek, cheklan-
gan resurslarni nazorat qilish va korxonaning imiji korxonani potensial
raqobatchilar tomonidan keladigan xavfdan himoya qiladi, unga uzoq
vaqt mobaynida talab narxi bo‘yicha nisbatan noelastik bo‘lgan
xaridorlardan “ishlab olish”ga imkon beradi. “Mukofotli”, deb ham
ataluvchi bu narx strategiyasi eng yuqori sifatli mahsulotlarga tegishli va
uzoq vaqt davomida yuqori darajali narxlar belgilanishini ko‘zda tutadi.
Yuqori narxlar strategiyasiga “qaymog‘ini olish” strategiyasi ham
kiradi. U yangi tovarni bozorga kiritish bosqichida o‘rnatiladi. Bu
strategiyaning maqsadi, bu tovar katta boylik va daromadga ega bo‘lgan
xaridorlarning kattaroq qismidan ko‘proq “ishlab qolish”. “Qaymog‘ini
olish” strategiyasi korxona ushbu tovarni, unga birinchilardan bo‘lib ega
bo‘lish uchun katta narxda sotib olishga tayyor xaridorlar doirasi
mavjudligiga ishongandagina qo‘llanishi mumkin. Bozorning bu
segmenti to‘yingach, korxona xaridorlarning yangi guruhini – talabi
avvalgi xaridorlar segmentiga nisbatan narx bo‘yicha ancha elastik
bo‘lganlarni jalb etish uchun narxni asta-sekin pasaytira boradi. Narxni
pasaytirish hamma imkoniyatlar qo‘llanib bo‘lingan bo‘lsa yoki narxni
keyingi pasaytirishlar naf keltirmasligi ayon bo‘lgunga qadar amalga
oshiriladi.
Yuqori narxlar strategiyasi, shuningdek, ushbu yangi tovarni
ommaviy ravishda o‘tkazishdan uzoq muddat istiqbolga ega bo‘la
olmaydigan korxonalar tomonidan ham (masalan, yetarlicha ishlab
chiqarish quvvati yo‘qligi sababli) qo‘llaniladi. Bunday korxonalar
yuqori narxdan ushbu tovarni tadqiq etish va ishlab chiqarish bilan
bog‘liq xarajatlarni tezroq qoplash va yangi, boshqa ishlanmalar uchun
280
mablag‘ olish maqsadidagina foydalanadilar. Ular o‘z tovarlari uchun
“birinchisini – bozorga” degan obro‘ yaratadilar va bir qancha vaqtdan
keyin o‘z xaridorlarini katta ishlab chiqarish va sotish quvvatiga ega
boshqa firmalarga “beradilar”.
Yuqori narx strategiyasi korxonalar tomonidan ko‘pincha o‘z
tovarlarini, uning bahosini sinovdan o‘tkazish (tekshiruv, sinovlardan
o‘tkazib, ma’qullatish), narxini asta-sekin maqbul darajaga keltirish
uchun qo‘llaniladi. Agar yuqori narxlar savdoning o‘ta past hajmiga,
foydaga sabab bo‘lsa, korxona tanlov asosida narxni to savdo natijalari
uning istagiga javob beradigan darajaga yetguncha pasaytiradi.
Yuqori narxlar davrida firma: bozorning yangi segmentlarini
aniqlash (dastlab yuqori narx strategiyasi narxga nisbatan sezuvchan
bo‘lmagan segmentlarda o‘tkaziladi), talab, ishlab chiqarish xarajatlari
haqida axborotlar olish, o‘xshash mahsulotlar ishlab chiqaruvchilar
tomonidan narxga nisbatan javob reaksiyasini kechiktirish, mahsulotni
sifatli mukammallashtirish, yangi mahsulot tadqiqotlari va ishlanmalari
bilan bog‘liq xarajatlarni avval qoplash kabi imkoniyatlarga ega bo‘ladi.
Yuqori narx strategiyasi firmaga, agar hisob-kitoblarda xatoga yo‘l
qo‘yilgan bo‘lsa, narxni pasaytirishga imkon berishi mumkin. Tovar
narxini pasaytirish uni oshirishdan oson.
Yuqori narx strategiyasi quyidagi hollarda yuqori natija beradi:
−
yuqori narx tovarning yuqori sifat tarzini saqlaydi;
−
narxga nisbatan e’tiborsiz bo‘lgan ko‘p sonli xaridorlar
tomonidan joriy talabga yuqori barqaror daraja kuzatiladi. Bunday
hollarda katta miqdordagi mahsulotlarni sotishdan tushgan tushumlar
yo‘qolishi kam sonli mahsulotlarni dastlabki yuqori narxlarda
sotilganiga nisbatan uncha sezilarli bo‘lmaydi;
−
yuqori va me’yordagi narxlar orasidagi farq uncha katta emas,
chunki bunday hollarda bozorga raqobatchilar «yorib kirishi»ga sharoit
yaratilmaydi;
−
raqobat chegaralangan;
−
tovarning uncha katta bo‘lmagan hajmi chiqarilganda mahsulot
birligiga ishlab chiqarish va sotish xarajatlari darajasi ishlab chiqarish
quvvati to‘liq ta’minlanib ishlaganda qilinadigan xarajat darajasidan
unchalik oshmaydi;
−
bozorga kirish uchun anchagina to‘siqlar mavjud (patentlar,
tovarlar ishlab chiqish bo‘yicha xarajatlarning yuqori darajasi,
281
mahsulotlarni bozorga yo‘llash bo‘yicha vaqtiga ko‘ra katta va davomli
xarajatlar va boshqalar).
Do'stlaringiz bilan baham: | 
