Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

Organik  nurash.
  O’simliklar  ham  tog'  jinslarini  yemirishda  ishtirok  etadi. 
Bu  nurash 
organik  nurash
  deb  ataladi.  Shamol  uchirib  olib  kelgan  urug'lar  tog' 
jinslari yoriqlariga kirib yoki ho’l toshlarning yuziga yopishib, tog' jinsidan namlik 
bilan  birga  kerakli  tuzlarni  eritib  olib,  o’simlik  tarzida  o’saveradi,  natijada  tog' 
jinsining  o’sha  joyi  yemiriladi.  O’simlik  esa  ildizi  orqali  tog'  jinsini  yemirib 
chuqurroq  o’rnashadi.  Bundan  tashqari  o’simliklarning  tog'  jinslariga  ta’siri  yana 
shundan  iboratki,  ulardan  ajralib  chiqqan  karbonat  angdrid  gazi  qor  va  yomg'ir 
suvida  ko’mir  kislotasiga  aylanadi,bu  esa  suvning  toshlarni  yemirish  kuchini 
oshiradi. O’simlik chirishidan organik kislotalar hosil bo’lib, ular suvga aralashadi 
va  tog'  jinsi  donalarini  eritadi.  Xayvonlar  ham  o’zlariga  in  qurish  mobaynida  tog' 
jinslarini  o’yib  yemiradi,  natijada  tog'  jinsini  nurash  uchun  yana  bir  sharoit 
yaratiladi. 


64 
 
 
Shunday  qilib,  issiq  va  sovuq,  yerga  shimilib  ketayotgan  suv,  hamda 
o’simlik va xayvonlar ishi natijasida tog' jinslari nuraydi, ularning mustaxkamligi 
kamayadi. 
Yuqorida  aytib  o’tilgandek,  hosil  bo’lgan  joyida  qolib  ketgan  nurash 
maxsulotlari 
elyuvial
  deb  ataladi.Elyuviyalga  misol  qilib,  nurash  jarayonida  hosil 
bo’lgan  yirik  toshlarni  yoki  kimyoviy  jarayonlar  natijasida  hosil  bo’lgan  yirik 
toshlarni  yoki  kimyoviy  jarayonlar  natijasida  hosil  bo’lgan  undan  ham  maydaroq 
yotqiziqlarni olish mumkin. Hamma tog' jinslari ham tarkibida gazlari bo’lgan suv 
ta’sirida  qum  va  tuproqqa  aylanadi.  Masalan,  tarkibi  kvarsdan  iborat  bo’lgan 
kvarsit  nurash  jarayonida  toza  qumga  aylanadi.  Oq  yoki  sarg'ish  qumtoshlar 
nurashi  tufayli  supes  yoki  gilga  aylanadi;  granit  avval  shag'al  toshga  keyinchalik 
supesga, gilli slanets esa gilga aylanadi[2]. 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish