Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

d) huquq amal qilishining ijtimoiy oqibatlari. 

Yuridik normalar 

amal qilishining oqibati – huquqiy talabni amalga oshirishning yakuniy nati-

jasigina emas, balki huquq harakati keyingi bosqichlarining boshlang‘ich 

nuqtasi hamdir. Huquqning ijtimoiy harakati «qayta bog‘lanish» mexanizmi 

(huquqiy ong, yuridik va sud amaliyoti, davriy huquq ijodkorligi) orqali 

huquqiy tartibga solish jarayoniga, uni yo‘naltirishga va tuzatishga ta’sir 

ko‘rsatadi;

e) ijtimoiy muhit. 

Huquqning, shuningdek butun yuridik vositalar 

tizimining harakatlanishi muayyan ijtimoiy muhitda ro‘y beradi. Bunda jami-

yat, davlat, siyosiy partiyalar va jamoat birlashmalari hamda fuqarolar to-

monida huquqqa, qonuniylikka munosabat namoyon bo‘ladi. Mazkur muhitda 

mavjud muayyan shart-sharoit, huquqiy madaniyat, huquqiy ong va tartibiy 

holati maydonga chiqadi. Huquq harakatlanadigan ijtimoiy muhitning muhim 

jihatlaridan biri jamiyatdagi qonuniylik va huquqiy tartibot rejimini qamrab 

oluvchi umumiy holat – «huquqiy iqlim»dir.

Tahlil etilayotgan mexanizmda huquqning harakatlanishiga turli ijtimoiy 

omillar ta’sir ko‘rsatadi.

Ijtimoiy omillar huquqiy tartibga solish ehtiyojlarini aniqlashga, huquqiy 

munosabat ishtirokchilarining xulq-atvoriga, yuridik norma qo‘llanayotgan ma-

salaning mazmuniga u yoki bu shaklda ta’sir o‘tkazuvchi ijtimoiy hayot 

hodisalaridir. Ijtimoiy omillar iqtisodiy, siyosiy, huquqiy, madaniy taraqqiyotning 

obyektiv qonuniyatlarini o‘zida namoyon etadi. Ijtimoiy omillarni quyidagicha 

turkumlash mumkin: iqtisodiy, demografik, ekologik, jo‘g‘rofiy, siyosiy-huquqiy, 

g‘oyaviy-ruhiy, ijtimoiy-madaniy, milliy, baynalmilal, ilmiy, tashkiliy-texnikaviy 

va boshqa omillar.