Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

245

XI bob.

 Huquq  

ijodkorligi

Keyingi yillarda qonun chiqarish tizimining o‘zigina emas, balki qonun 

va me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish hamda qabul qilish mexanizmi ham vu-

judga keldi. 

O‘zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi – qonun chiqaruvchi hokimi-

yatni amalga oshiruvchi oliy davlat vakillik organi sifatida qonunchilik siyo-

satini shakllantirish va hayotga joriy etishda salmoqli rol o‘ynaydi. Qonun 

ijodkorligi jarayoni qabul qilinadigan qonunlarda davlat siyosatini, xususan 

huquqiy siyosatni ifodalash, rasmiylashtirishning alohida tartibi (protsedurasi) 

hisoblanadi. Qonun chiqarish jarayonida huquqiy siyosatni shakllantirishda 

jamiyatning umumiy manfaatlarini, turli ijtimoiy qatlamlarning manfaatlarini 

aniqlash va murosaga keltirish amalga oshiriladi. Parlament qonun ijodkorligi 

jarayonini samarali tashkil etish, izchil qonunchilik tizimini shakllantirish, si-

fatli qonunlar qabul qilinishini ta’minlash, qonunlar ijrosi ustidan parlament 

nazoratini amalga oshirish bilan bog‘liq katta hajmdagi ishlarni bajaradi. Parla-

ment mamlakat taraqqiyotining tegishli bosqichlarida muhim qonunlarni ish-

lab chiqish va qabul qilish bo‘yicha qonun ijodkorlik ishlari rejalarini qabul 

qiladi, mazkur faoliyatning konseptual va tashkiliy jihatlarini muhokama etib, 

o‘z strategik vazifalarini belgilaydi. 

Oliy Majlis qonunchilik siyosatini shakllantirish va amalga oshirish jarayo-

niga Konstitutsiyaning 83-moddasida nazarda tutilgan qonunchilik tashabbusi 

huquqi subyektlarini, siyosiy partiyalarni (ularning parlamentdagi fraksiyala-

rini), fuqarolik jamiyatining barcha institutlarini, ayniqsa, ommaviy axborot 

vositalarini keng jalb etadi. Mazkur siyosatning asosiy prinsiplari va ustuvor 

yo‘nalishlari mazmunida mamlakatda o‘tkazilgan referendumlar, qonun loyi-

halarining umumxalq muhokamalari yakunlari, xalq ijtimoiy fikrini va fuqa-

rolarning huquq tashabbuskorligini aks ettirish ta’minlanmoqda. Qonun ijod-

korlik jarayonida xalq ommasining, fuqarolarning keng ishtirokini ta’minlash 

parlament sobitlik bilan rioya etadigan demokratik konstitutsiyaviy prinsipdir.

Hukumat darajasida qabul qilinadigan qarorlar qonun va farmonlar ijro-

sini ta’minlashga yo‘naltirilgan bo‘lib, ular ham davlat tomonidan yuritilayot-

gan qonunchilik sohasidagi huquqiy siyosatning amaliy jihatlarini aks ettiradi. 

Qonunchilik siyosatining ayrim yuridik va tashkiliy masalalarini ishlab 

chiqishda, hayotga tatbiq etish va qonunchilik hujjatlarini loyihalashtirish, 

amaldagi qonunchilikni yangi qabul qilingan qonunlarga muvofiqlashtirishda 

Adliya vazirligi, qonunlar ijrosi ustidan nazoratni tashkil etishda prokuratura, 

qonunlar ijrosini tahlil etish bo‘yicha Prezident huzuridagi amaldagi qonun huj-

jatlari monitoringi instituti va boshqalar muhim rol o‘ynaydi.

Davlatning qonun ijodkorligi sohasidagi huquqiy siyosatini shakllanti-

rishda sud hokimiyati subyektlari ham faol qatnashadilar. Konstitutsiyaviy sud, 

---