Yosh maktab rahbarlari uchun eslatma.
56
1.
Rahbarlik faoliyatining asosiy xarakterli belgilari: prinsipial bo‗lish, fan
va amaliyot birligiga tayanish shaxsiy ma‘suliyat hissi, vazifalarni aniq va to‗g‗ri
taqsimlay olish, o‗z ishida qat‘iy tartib bo‗lish, talabchanlik, o‗z vaqtida xodim
ishini baholay olishi, uni rag‗batlantira olish, ijroni nazorat qila olish rahbarlikda
jamoaviy yondashish, xodimlar ishini qadrlash, kamtarlik va oddiylik, jamoa bilan
doimiy aloqada bo‗lish, ularning qiziqish va ehtiyojlariga e‘tiborli bo‗lish.
2.
Rahbarlik san‘atini doimo muntazam o‗rganib borish uni tadbiq qilish.
Chunki faoliyatni doimo takomillashtirib borish uni tahlil qilish, kamchiliklarni o‗z
faoliyatiga tatbiq qilib borgandagina rahbarlik o‗z samarasini beradi.
3.
Rahbar kishilarni o‗ziga tezda jalb qiluvchi, ular ishini tahlil qilishda
yuqori darajadagi ilmiy nazariy va amaliy bilimlarga ega bo‗lish.
4.
Kishilarni o‗zingizga jalb qilishda eng avvalo xushmuomalali bo‗lish,
ularni hurmat qilish jamoa a‘zolariga bir xilda muomalada bo‗lishga harakat qiling.
5.
Maktab faoliyatining samaradorligi eng avvalo o‗z vaqtida sharoitda
hisobga olib qabul qilingan harflar bog‗liq. Bunda maktab jamoasi oldida turgan
vazifalarning aniq maqsadlari o‗z ifodasini topmoqligi lozim.
6.
Siz qabul qilgan qarorning bajarilishi eng avvalo uning maktabdagi
ta‘lim-tarbiya sifatining qaydarajaga ko‗tarilishini har bir o‗qituvchi qalban his
qilgandagina u jamoa faoliyatini yo‗naltiruvchi kuchga aylanadi. Rasmiyatchilik
uchun qabul qilingan qarorlar jamoada parrokandachilikni olib keladi.
7.
Ayrim hal qilinish lozim bo‗lgan masalalar muovinlar darajasidagi yoki
sinf rahbarlar darajasidagi masalalar bo‗yicha qarorlar qabul qilishga o‗rganing.
8.
Asosiy holatda bo‗lganingizda hech qanday qarorlar qabul qilmang,
chunki bu qarorlarning oqibatini tuzatish haddan tashqari mumkin bo‗lib qoladi.
9.
Ishni tashkil qilishda va uning muvaffaqiyatli yakun topish rahbarning
obruyiga, vazifalar taqsimotining to‗g‗riligiga, talabchanligiga xodimlarni o‗z
vaqtida rag‗batlantirishga zarur hollarda u yoki bu choralarni qo‗llashiga va
ayniqsa jamoatchilik fikriga tayanishga bog‗liq.
10.
Direktor
obro‗yili uning ma‘naviy-axloqiy yetukligi, egallagan
lavozimiga mosligi, ishbilarmonligi, umumiy madaniysaviyasiga, o‗zining ish
57
faoliyati bo‗yicha xodimlarga o‗rnak bo‗lish kabi omillarga bog‗liq.
11.
Talabchanlik maktab faoliyati mexanizmining aniq va ravon ishlashning
omili hisoblanadi.
12.
O‗qituvchi mehnati mezonlarini aniqlash va ularni to‗g‗ri baholay olish,
past sifat ko‗rsatkichlarida qaytib turib talabchan bo‗lish.
13.
Talab hammaga birday bo‗lish, aks holda jamoada konfliktlarga olib
keladi va zarur natijalar olinmay qoladi.
14.
Talab hamma vaqt haqqoniy va ob‘ektiv bo‗lish kerak.
15.
Ishning sifatida qo‗yiladigan tanlab o‗qituvchi imkoniyatlari doirasida
bo‗lish zarur.
16.
O‗qituvchiga beriladigan topshiriq aniq va tushunarli bo‗lsin.
17.
Rahbar qo‗yadigan talab jamoa tolmonidan qo‗llab quvvatlanish lozim.
18.
O‗qituvchi faoliyatini tahlil qilishda eng avvalo uning shaxsini hurmat
qilib yondashing.
19.
Shunga erishingki beriladigan jamoat topshiriqlari hammaga birday
taqsimlanish lozim.
20.
Ma‘lumki o‗qituvchini o‗rganish uning faoliyatini tahlil qilishdan
boshlanadi. Rahbar odamlarning kim ekanligini emas uning ishga munosabati
qandayligiga qarab baho berish.
21.
Direktor o‗qituvchining darsiga kirar ekan u eng avvalo ikki maqsadni
o‗z oldiga qo‗yish lozim: birinchi metodik yordam berish, ikkinchisi uning
tadribasini o‗rganish.
22.
Shunga erish kerakki o‗qituvchingiz o‗zi sizni o‗z darsiga kirishga taklif
etsin. Agar o‗qituvchilar sizning darslarga kirishingizdan hadiksirashga shunday
yo‗l tanlash yoki ularda ushbu hissiyot yuzaga kelmasin.
23.
O‗qituvchingiz faoliyatini nazoratdan o‗tkazar ekansiz eng avvalo uning
ijobiy tomonlariga e‘tiborni qarating. Eng kuchsiz o‗qituvchining ham qandaydir
ijobiy tomoni bo‗lish mumkin aynan nhshuni aniqlashga harakat qiling.
24.
O‗qituvchi darsini uning hamkasblari ishtirokida tahlil qiling, agar
kamchiliklari bo‗lsa yakkama-yakka holda faqat o‗ziga ayting.
58
25.
O‗z xatosini bo‗yniga olmay qattiq turib olgan holdagina ko‗pchilik
oldida tanqid qilish mumkin. shunda ham tanqid asosli bo‗lsin.
26.
O‗qituvchini hech mahal o‗quvchi va ota-onalar oldida izza qilmang.
27.
O‗tkaziladigan nazorat o‗qituvchining tashabbusini bug‗masligi kerak,
uning mustaqil faoliyatini cheklamasligi lozim. Shuni unutmangki kuchsiz
o‗qituvchining ham albatta yaxshi tomoni bor.
28.
Agar maktab faoliyati ko‗ngildagidek bormayotgan ekan, o‗zingizni
yo‗qotmang xuddi behudaga asabiylashib xodimlarni tergayvermang bu sizning
madaniyatsizligingizning belgisi hisoblanadi. Bu paytda oqilona yo‗l tutib
faoliyatni chuqur tahlil qilib ishni ijobiy yo‗nalishga qaratish kerak.
29.
Agar
xodimingiz
talabga
javob
bermasa
yotig‗i
bilan
tushuntirganingizda ham ishining natijasi ko‗rinmasa u holda tegishli ma‘muriy
jazo berinshingiz lozim bo‗ladi, lekin shunda ham quyidagi qoidalarga qat‘iy rioya
qiling.
а)
Asabiylashib qiziqishib ketgan holatingizda jazo bermang.
б)
Kamdan-kam hollardagina jazolashga harakat qiling, maktabda jazolash
hollari judayam kam bo‗lishi kerak, shundagina jazoning ta‘siri natijasi bo‗ladi.
в)
Jazo berishda xodimning ishdagi kamchiliklarini ko‗rsatib unda e‘tirozga
o‗rin qolmagandan keyingina berishingiz maqsadga muvofiq bo‗ladi.
г)
Har qanday jazo mehnat qonunchiligini talablariga javob berish lozim.
д)
Sizning bu harakatingiz jamoa tomonidan maqullangan bo‗lishi lozim.
30.
Shunday hollar bo‗ladiki o‗qituvchi ishlamoqchi va shunga harakat
qiladi bunday paytda uni e‘tiborsiz qoldirmang va unga tegishli yordamni
ayamang.
31.
Direktor o‗zi namuna bo‗lgandagina u xodimlarni o‗rgata oladi. Chunki
yuz gapirgandan ko‗ra bir marta ko‗rsatgan ma‘qul.
32.
Maktabda sog‗lom muhitni vujudga keltirish o‗qituvchilarning o‗z
maktabini sevish uning obro‗yining oshishga bo‗lgan g‗urulanish hissi hamda
jamoada ijodiy ishchanlik vaziyatini yuzaga chiqarish direktorning muttasil nazar
e‘tiborida bo‗lish lozim.
59
33.
Jamoa a‘zolarining o‗zaro munosabatlarini doimiy ravishda kuzatib
bering ular orasida guruhbozlik holda holatlarning yuzaga kelishga yo‗l qo‗ygan.
34.
Rahbar jamoa a‘zolariga bir xil munosabatda bo‗lsa shundakina jamoa
uyushgan, ishchan sog‗lom fikr yuritadigan bo‗ladi.
35.
Uyushgan jamoaning vujudga kelishi yana bir sharti rahbar tanqiddan
qochmasligi va uni to‗g‗ri qabul qila olishdadir.
36.
Bo‗lar-bo‗lmasga xodimlarni taziyiq ostiga olmang bu rahbar obro‗yiga
putur yetkazadi va jamoada keskin qarama-qarshilik holatlarini vujudga keltiradi
natijada muhit buzila boshlaydi.
37.
O‗qituvchi mehnatini ilmiy asosda tashkil qiling uning vaqtini va
kuchini to‗g‗ri baholash olish, o‗z ustida mustaqil ishlash uchun sharoit yaratib
bering.
Yuqorida berilgan uch so‗rovnomadan iborat bo‗lgan diagnostik tahlil
shaxsning rahbarlikka bo‗lgan xohish kuchini aniqlashga qaratilgan bo‗lib, unda
shaxsning rahbarlik faoliyati yo‗nalishlarining qay birida unda bilim tajriba
borligini ko‗rsatib beradi.
60
Do'stlaringiz bilan baham: |