Mikroprotsessor va kompyuter texnikasi asoslari

(yuqori  xotira 
deb  ataladi,  ba’zida  uni  katta  xotira  deyiladi;  NMA  - 
High  Memory  Area),  masalan,  u  bevosita  drayverni  ishlatishda  ham  adreslanishi 
mumkin.NMA istalgan ma’lumotni, shu jumladan foydalanuvchi dasturlarini saqlash. 
 
 
 
 
  13-Mavzu:Registr summator va boshqarish sxemasi 
           Reja: 
             
     
1)Summator haqida tushuncha 
                  2) Bir razryadli ketma-ket summatorlar 
                  3)Registr summator 
        

---

88 
 
    Ikki son xonalarini jamlash amalini bajaruvchi EHM uzeli summator deb  ataladi. 
        Summatorlarni quyidagi belgilari bo‘yicha klassifikatsiyalash mumkin: 
Bir xonali sonlarni jamlash usuli bo‘yicha kombinatsion va to‘plovchi summatorlar. 
Bir  xonali  sonlarni  jamlash  sxemasidagi  kirish  yo‘llari  soni  bo‘yicha:  ikki  kirish  yo‘lli  bir 
xonali (yarim summatorlar) va uch kirish yo‘lli bir xonali  summatorlar.Ko‘p xonali sonlarni 
jamlash  usuli  bo‘yicha:  ketma-ket  va  parallel  summatorlar.Sanoq  sistemasining  asosi  va 
qabul qilingan kodlash usuli bo‘yicha: ikkilik, uchlik, o‘nlik va ikkilik-o‘nlik summatorlar. 
Ko‘chirish  zanjirini  tashkil  qilish  usuli  bo‘yicha:  ketma-ket,  boshdan-oyoq,  bir  vaqtda, 
guruhli, shartli ko‘chirishli va ko‘chirish qiymati signalini xotirada saqlovchi summatorlar. 
Biz  yuqorida sanab o‘tgan summatorlarning  har biri o‘zining  yutuq  va kamchiliklariga ega. 
Summatorlarni to‘la tahlil etish  uchun  ularning  har birini alohida ko‘rib chiqamiz. Bugungi 
mashg‘ulotda  biz  ko‘p  xonali  sonlarni  jamlash  usuli  bo‘yicha  qo‘llaniladigan  ketma-ket  va 
parallel  summatorlarning  ishlash  prinsiplari  hamda  ularning  sxemalari  bilan  tanishib 
chiqamiz.Umuman  olganda,  har  qanday  summatorning  ishlash  prinsipini  tushunish  uchun 
pozitsion  sanoq  sistemalarda  qo‘shish  amalini  bajarish  qonuniyatlari  bilan  tanishib  chiqish 
maqsadga muvoffiqdir.