A. N. Aripov, G’. R. Abdullayev, O. N. Imomov

Aholini, FVDT kuch va vositalarini FV ruhida muhofazaga tayyorlash
 
Fuqarolarning  FM  bo’yicha  o’qitish  —  aholini  dushmanning  zamonaviy 
qurollari  ta’siridan,  tabiiy  ofatlar,  avariya  va  fojia  okibatlaridan  himoyalanishga 
tayyorlashning  asosiy  tadbirlaridan  biri  bo’lib  hisoblanadi.  O’qitish  FMning 
boshligi  va  uning  shtablari  ko’rsatmasi,  shuningdek,  fuqaro  muhofazasi  masalalari 
bilan  shugullanuvchi  hududiy  hamtsa  ishlab  chiqarish  yunalishi  bo’yicha  tuzilgan 
yuqori  tashkiloti  FMning  mahsuliyatli  boshliqlari  karori,  buyrugi  asosida  tashkil 
etiladi  va  olib  boriladi.  Ishchi  xizmatchilarni  FMga  o’qitish  har  bir  xo’jaligik 
obe’ktining boshligiga yuklanadi. 
FM  shtabi  o’qitish  tadbirlarini  tashkil  etadi,  ta’minlaydi  va  rahbarlik  qiladi, 
o’z vaqtida ukishlarni, amaliy mashg’ulotlarni olib borilishini nazoratga oladi. 
Obe’ktda bajariladigan vazifalarga qarab FM yunalishida fuqarolar quyidagi 
toifalar bo’yicha O’qitiladi: 
FMning  rahbar  tarkiblari;  FM  tuzilmalariga  kiruvchi  fuqarolar;  d.,,      _  FM 
tuzilmalariga kirmaydigan fuqarolar. 
Ishlab  chiqarish  va  obe’kt  FM  rejasida  kursatilgan  tadbirlarni  hisobga  olgan 
holda har bir toifa shahslarini ma’lum dastur asosida o’qitish maksadga muvofikdir. 
 Respublikamiz  aholisini  FVlardan  muhofaza  qilishga  tayyorlash  va  qayta 
tayyorlash 4 guruhga bulingan hodda amalga oshiriladi: 
a)  ishlab  chiqarish  va  xizmat  kursatish  sohalarida  band  bo’lgan  aholi, 
idoraviy  buysunishidan,  tashkiliyhuquqiy  shakllaridan  kathi  nazar  oliy  va  urta 
maxsus kasbhunar ta’limi muassasalarining talaba va o’quvchilari; 

---

 
 
73 
b)  ishlab  chiqarish  va  xizmat  kursatish  sohalarida  band  bulmaganlar 
(nogaronlar,  uy  bekalari,  nafakahurlar);  h  v)  korakal’ogiston  Respublikasi, 
viloyatlar,  shaharlar  va  tumanlar  davlat  hokimiyati  va  boshkaruv  organlari, 
vazirliklar,  idoralar,  mulkchilik  shakllaridan  kathi  nazar  birlashmalar,  korxonalar, 
muassasalar  va  tashkilotlar  mutasadtsilari  hamda  FVdan  muhofaza  qilish 
mutaxasislari; 
g)  FVlardan  muhofaza  qilish  masalalarini  hal  etish  vakolatiga  ega  bo’lgan 
davlat  hokimiyati  va  boshkaruv  organlarining  xizmatchilari,  vazirliklar,  idoralar, 
muassasalar va tashkilotlar rahbarlari. 
Fuqarolarni FVlardan muhofaza qilish sohasi bo’yicha tayyorlashning asosiy 
vazifalari quyidagilardan iborat: 
1. Aholining barcha katlamlarini FVdan muhofaza qilish qoidalarining asosiy 
usullarini, jabrlanganlarga birinchi tibbiy yordam kursatish usullarini hamda himoya 
inshootlaridan  va  yakka  tartibda  shaxsiy  sakyaovchi  vositalaridan  foydalanish 
qoidalarini urganish; 
2. Boshkaruvning barcha ‘ogonadagi rahbarlarini, aholini FVlardan muhofaza 
etish bo’yicha harakat qilishga tayyorlash va qayta tayyorlash; 
3.  Davlat  hokimiyati,  boshkaruv  organlari,  korxonalar,  muassasalar, 
tashkilotlar  rahbarlari  va  mutaxasislar  kutkaruv  va  birlamchi  tiklov  ishlarini 
o’tkazishi.  kBTI  uchun  FM  kuch  va  vositalarini  tayyorlash,  ularningboshkarish 
kunikmalarini hosil qilish. 
Ishlab  chiqarish  va  xizmat  kursatish  sohalarida  band  bo’lgan  aholini 
tayyorlash,  ish  joylarida  mashg’ulotlar o’tkazish va  tavsiya  qilinadigan  dasturlarga 
muvofik  FVda  harakat  qilishni  mustakil  ravishda  urganish  keyinchalik 
mustahkamlash yuli bilan amalga oshiriladi. 
Umumiy urta, urta maxsus kasbhunar va oliy ta’lim o’quv yurtlarining talaba 
va  o’quvchilarini  tayyorlash,  FVlarda  muhofaza  qilish  sohasidagi  umumta’lim 
dasturiga  muvofik  ukish  vaqtida  amalga  oshiriladi.  Dasturlar  O’zbekiston 
Respublikasi  FVV  bilan  kelishilgan  holda  O’zbekiston  Respublikasi  Xalqta’limi 
vazirligi,  Oliy  va  urta  maxsus  ta’lim  vazirligi,  Soglikni  saklash  vazirligi 
hamkorligida tayyorlanadi va tasdiklanadi. 
Davlat  hokimiyati  va  boshkaruv  organlari,  vazirliklar,  idoralar,  muassasalar 
va  tashkilotlarning  rahbarlari  va  mutaxasislari  O’zbekiston  Respublikasi  FVV 
Fuqaro muhofazasi institutida 40 va 80 soatli mashg’ulotlarni utadilar. SHuningdek, 
o’quvlar  harbiylashtirilmagan  kushilmalarning  rahbar  boshliqlari  tarkibi 
harbiylashtirilgan  avariyakugkaruv  va  doimiy  tayyor  maxsus  kushilmalar 
tarkibidagi  korxona,  muassasa  va  tashkilotlar  xodimlari  FVlar  bo’yicha  rahbarlar 
tarkibini  tayyorlash  markazlarida,  shu  bilan  birga  o’quv  mashqlari,  mashg’ulotlar 
o’tkaziladigan maskanlarda olib boriladi. 
Harbiylashtirilmagan  qo’shilmalar  tarkibidagi  korxonalar,  muassasalar  va 
tashkilotlar xodimlari bevosita ish joylarkda tayyorgarlikdan utadilar.