%збекстан республикасы жо№ары

házirgi  ádebiy  aǵım, 
háreket
.  Ádebiy  hárekettiń  barısında  ayırım  gónergen ideyalar,  kórkem  formalar 
dáwir  talabına  ılayıq  jańalanıp  baradı.  Bul  jańalanıw  ádebiy  stillerdiń,  ádebiy 
aǵımlardıń,  ádebiy  baǵdarlardıń  jańalanıwına  alıp  keledi.  Házirgi  dáwirde  ádebiy 
process  kútá  quramalı.  Ol  bir  ǵana  milliy  ádebiyat  shegarasında  joqarı  dárejede 
rawajlana  almaydı.  Al,  dúnya  ádebiyatı  menen  tıǵız  baylanısta,  óz-ara  tásirleniw 
jaǵdayında rawajlanadı.  

---

 
104 
 
 
Ádebiy  dástúr  hám  jańashıllıq
.  Ádebiy  dástúr  uzaq  waqıtlar  dawamında 
qáliplesedi,  shıǵarmalardıń  tematikalarında,  ideyalarında,  tilinde  syujetlik 
qurılısında  turaqlı  dástúrler  payda  boladı.  Mısalı,  orta  ásirlik  Shıǵıs  ádebiyatında 
“Хamsa” jazıw dástúri bar edi. Tayar syujetke “Хamsa” jazıwshı óziniń kishigirim 
jańalıǵın kirgizip jazatuǵın edi. Bul dástúrdi buzbaytuǵın edi.  
Qaraqalpaq  jırawları  uzaq  ásirler  dawamında  jır  ónerin  rawajlandırıp  keldi. 
Bul bekkem dástúr boldı. Biraq XIX ásirde qaraqalpaqlardıń rawajlanǵan feodallıq 
bazar  qatnasıqlarına  aralasa  baslawı  hám  Shıǵıs  ádebiyatı  úlgilerin  ózlestiriwi 
kórkem  sóz  ónerindegi  eski  dástúrlerdi  buzıp  jańalap  jiberdi.  Óz  aldına  ǵárezsiz 
kishi  kólemli  lirikalıq  qosıqlar  payda  boldı.  Shıǵıs  ádebiyatınan  muxammes, 
muashshaq, ǵázzel, murabba usaǵan janrlar kirgizilip, ádebiyat jańalandı. Hátteki, 
dástanlar  da  burınǵı  batırlıq  jırlar  úlgisinde  emes,  al  tórt  qatarlı  bántlerden 
turatuǵın,  belgili  bir  uyqas,  buwın  tártibine  túsken  shıǵarmalar  túrine  kiredi. 
Mısalı, “Aqmaq patsha”, “Shejire” dástanları usı tártipte jazılǵan.  
Hárqanday  ádebiyat  basqa