Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
121 
 
0‗g‗itlar  samaradorligini  belgilashda  ekinlar  navini  hisobga  olish  muhim 
ahamiyatga  ega.  Ma‘lumki,  har  bitta  nav  o‗ziga  xos  biologik  individ  boiib, 
tegishlicha  yer  usti  qismi  va  ildiz  tizimini  shakllantiradi.  Yangi  nav  va 
duragaylarning  fiziologikagrokimyoviy  pasportlarini  bilmaslik  oqibatida  ko'p 
hollarda tuproqqa kiritilgan o‗g‗itlar qo‗shimcha hosil bilan qoplanmaydi. 
Agrotexnik usul
  bir qator tadbirlardan (erni tayyorlash, ekinni parvarishlash, 
almashlab  ekish tizimini  yo‘lga  qo‘yish va h.) iborat bo‘lib, ular  yordamida  ekin 
uchun  qulay,  kasallik  rivojlanishi,  qo‘zg‘atuvchilar  tuproqda  ko‘payishi  va 
tarqalishi uchun noqulay sharoitlar yaratiladi. Bu tadbirlar quyidagilardan iborat:  
1)  Muayyan  tuproq-iqlim  sharoitlariga  mos  keladigan,  jumladan  kasalliklar 
kuchli tarqalishi va rivojlanishi xavfi bo‘lgan joylarda chidamli navlar ekish. 
2) yerni agrotexnika qoidalariga rioya qilgan holda tayyorlash; ekish vaqtini, 
ekin  qalinligini  to‘g‘ri  tanlash.  Bu  qoidalarga  rioya  qilmaslik  ekinlarning 
kasalliklarga chidamliligi pasayishiga olib keladi. Misol uchun, ko‘chat va nihollar 
juda  qalin  ekilishi  ularda  kasalliklar  tez  tarqalishi  va  daraxtlar  kuchli  zararlanishi 
yoki nobud bo‘lishiga olib keladi. 
O‘simliklar  kasalliklar  bilan  zararlanishiga   
o’g’itlarning
    ta‘siri  katta. 
Organik  va  mineral  o‘g‘itlarni  qo‘llash  o‘simliklar  ko‘p  (ayniqsa  tuproq 
zamburug‘lari  qo‘zg‘atadigan)  kasalliklar  bilan  zararlanishini  kamaytiradi, 
saprotrof  mikobiotani  faollashtiradi,  tuproqdagi  infektsiya  zahirasini  kamaytiradi, 
o‘simliklar  o‘sish  sharoitlarini  yaxshilaydi,  natijada  ularning  kasalliklarga 
chidamliligi  ortadi.  Kaliy  va  fosforli  o‘g‘itlar  o‘simliklarning  kasallik 
qo‘zg‘atuvchilariga  chidamliligini  kuchaytiradi.  Elementlar  balansi  saqlanmagan 
o‘g‘it  ishlatish,  ayniqsa  faqat  azot  moddasining  katta  miqdorlarini  berish, 
o‘simliklar  kasalliklar  bilan  zararlanishini  kuchaytiradi.  Mikroelementlar 
o‘simliklarning  modda  almashinuvini  faollashtirishi  tufayli  ularning  patogenlarga 
chidamliligini oshiradi.