Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Qonuniylik  prinsipi jinoyat-huquqiy ma’noda quyidagilarni 

anglatadi:

 

–  faqat Jinoyat kodeksigina qanday qilmish jinoyat sifatida tan 

olinishini, aybdorga qanday jazo qo‘llash (uning turi, chegarasi va 

tayinlash tartibi) va jinoyat sodir qilish, jazodan tashqari, yana qanday 

boshqa huquqiy oqibatlar tug‘dirishi mumkinligini belgilaydi (nullum 

crimen sine lege); 

Конституцияси 80-моддасининг 5 ва 12-бандларига, 93-моддаси биринчи қисмининг 13-бандига ҳамда 108, 109-

моддаларига  ўзгартишлар  киритилган.  Ўзбекистон  Республикасининг  2017  йил  29  августда  қабул  қилинган 

қонуни билан Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси 99 ва 10-моддаларига ўзгартишлар киритилган.) – 

Т.: “Ўзбекистон”, 2017. – 7 б. 

1

 

Ўша жойда.  

2

 

Ўша жойда. 

24 

 

                                                                                                                                                                                                 

---

–  faqat sudning hukmiga va mutlaqo qonunga asosan shaxs jinoyat 

sodir etgan deb topilishi va jazolanishi mumkin; 

–  ayblanuvchining huquqiy holati faqatgina qonun bilan tartibga 

solinadi. 

«Nullum crimen sine lege» prinsipi qonuniylikning jinoyat-huquqiy 

prinsipi uchun asosiy va an’anaviy prinsip hisoblanib, u aynan qonun bilan 

taqiqlangan xatti-harakatgina jinoyat ekanligini anglatadi. Biroq «nullum 

crimen sine lege» prinsipi  o‘z mazmun-mohiyatiga ko‘ra yanada kengroq 

va boy bo‘lib, quyidagi bir necha jihatlarni qamrab oladi: 

–  shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish uchun huquqiy asos bo‘ladigan 

va uning huquqiy oqibatlarini belgilab beradigan qonunchilik manbalari; 

–  shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish shartlari va bundan kelib 

chiqadigan huquqiy oqibatlar. 

Qonuniylik  prinsipi shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish va uning 

huquqiy oqibatlarini aniqlashda qonunchilik hujjatlari turlarining tartibga 

solinishini nazarda tutadi. Demak, shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish, 

unga jazo tayinlash va huquqiy ta’sir choralarini qo‘llash faqat 

O‘zbekiston  Respublikasi Jinoyat kodeksi bilangina belgilanadi. Bu har 

qanday boshqa qonun  hujjati qo‘llanishi istisno etiladi, demakdir. Bu 

talabda jinoyat to‘g‘risidagi qonun hujjatlari faqat Jinoyat kodeksidan 

iboratdir deb ko‘rsatilgan. Bu O‘zbekiston  Respublikasi Jinoyat 

kodeksining 1-moddasi talablariga to‘la mos keladi. 

Shunday qilib, qonuniylik  prinsipi shaxsni jinoiy javobgarlikka 

tortishda jinoyat qonunining aniq va yagona shaklini o‘rnatib, uning 

yuridik va boshqa huquqiy oqibatlarini tartibga soladi. Jinoyat qonunida 

ko‘rsatilmagan har qanday boshqa qilmish uchun jinoiy javobgarlikka 

tortilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.  

Jinoyat huquqida analogiya institutining yo‘qligi sababli amaliyotda 

paydo bo‘lgan har qanday yangi ijtimoiy xavfli qilmish Jinoyat kodeksiga 

kiritilmagunga qadar jinoyat deb topilmaydi. 

Qonuniylik  prinsipi shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish asoslarini 

belgilashda namoyon bo‘ladi. Amaldagi qonunchilikka ko‘ra, shaxs jinoiy 

javobgarlikka sodir etgan muayyan qilmishi (harakati yoki harakatsizligi) 

25 

 

---

uchungina tortilib, uning fikri va qarashlari jinoiy javobgarlikka tortishga 

asos bo‘la olmaydi. Jinoyat kodeksi