Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

umumijtimoiy ahamiyati

 jinoyat tarkibini tashkil 

etuvchi belgilar birligida ifodalanuvchi xulq-atvorga nisbatan jamiyat, 

davlat va tegishli huquq normasining salbiy munosabatida namoyon 

bo‘ladi, ya’ni jinoyat tarkibi –  bu taqiqlovchi norma yoki jamiyat 

a’zosining xulq-atvor me’yoridir.  

Jinoyat tarkibining 

jinoyat-huquqiy ahamiyati

  bir qator holatlarda 

ifodalanadi: 

– birinchidan, u sodir qilingan qilmishni baholash, aniqrog‘i jinoyatni 

kvalifikatsiya qilishning qonuniy asosidir. Jinoyat tarkibi –  sodir bo‘lgan 

hodisa (holat)ni solishtirish uchun etalon (o‘lchov birligi) hisoblanadi; 

–  ikkinchidan, jinoyatni kvalifikatsiya qilishda jinoyat tarkibi muhim 

rol  o‘ynaydi. Bu jarayonni ro‘yobga chiqaruvchi sud-tergov xodimlari 

sodir bo‘lgan holat belgilarini JK tegishli moddalarida belgilangan jinoyat 

tarkibi bilan solishtirgan holda kvalifikatsiya qiladilar; 

–  uchinchidan, jinoyat tarkibining to‘g‘ri aniqlanishi jinoyatni to‘g‘ri 

kvalifikatsiya qilish uchun asos bo‘ladi. Kvalifikatsiya qilish haqiqatda 

sodir etilgan qilmishni qonunda ko‘rsatilgan belgilar bilan solishtirib, 

boshqalar uchun shunga o‘xshash qilmishlarni sodir qilishni taqiqlashga 

imkon beradi; 

–  to‘rtinchidan, bir tomondan muayyan jinoyat tarkibi belgilarini, 

ikkinchi tomondan sodir bo‘lgan jinoyat tarkibi belgilarining bir-biriga 

mosligini qayd etish jinoyat sodir qilgan shaxs huquqlari kafolatlaridan 

biridir, ya’ni uning o‘z qilmishini qonunga muvofiq kvalifikatsiya qilishni 

talab qilish huquqini ifodalab beradi; 

– beshinchidan, jinoyat tarkibi va uning belgilarining aniqlanishi sud-

tergov amaliyotida jinoyat-huquqiy normani qo‘llashda qonuniylik 

prinsipining kafolatidir. 

138 

 

---