Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

NOTA BENE ! 

Qonun amal qilishining tugatilishi

 qonunning ushbu vaqtdan boshlab 

qo‘llanilishi mumkin emasligini nazarda tutadi. 

 

«Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘risida»gi Qonunning 30-moddasiga 

muvofiq normativ-huquqiy hujjat faqat belgilangan hollardagina o‘z 

kuchini yo‘qotishi mumkin: 

–  normativ-huquqiy hujjat (uning qismi) mo‘ljallangan muddat 

tugaganda yoki hodisa boshlanganda; 

– normativ-huquqiy hujjat (uning qismi) qonunda belgilangan tartibda 

konstitutsiyaviy emas deb topilganda; 

–  normativ-huquqiy hujjat (uning qismi) o‘z kuchini yo‘qotgan deb 

topilganda; 

–  normativ-huquqiy hujjat qonunda nazarda tutilgan hollarda bekor 

qilinganda. 

Normativ-huquqiy hujjatlarni tayyorlash muddati o‘tganligi yoki biror 

hodisa sababli uning ta’sirini bekor qilish – uning muddati o‘tganligi yoki 

biror voqelik munosabati bilan shu vaqtdan boshlab haqiqiy emasligini 

bildiradi. Muddatini aniqlash uchun biror-bir  o‘zgarishning sodir bo‘lishi 

(masalan, taqvim bo‘yicha hammaga ma’lum bo‘lgan davriy voqealar) 

qiyinchilik tug‘dirmaydi. Ayni bir paytda, ayrim hollardagina qiyinchilik 

yuzaga kelishi mumkin, masalan, harbiy holatning tugashi, tabiiy ofatlar 

sodir bo‘lganda va hokazo. Bunday holatlarda sud va tergov  organlari 

nufuzli davlat organlarining shunga o‘xshash normativ-huquqiy 

hujjatlarini ko‘rsatilgan muddatdan boshlab to‘xtatish haqidagi maxsus 

ko‘rsatmalarini talab qilishlari kerak. 

Normativ-huquqiy hujjatni konstitutsiyaviy emas, deb topish uning 

amalda  bo‘lishini tugatishning alohida asosi bo‘lib, maxsus tartib bilan 

tavsiflanadi va mohiyatan qoidadan istisno hisoblanadi. Normativ-huquqiy 

hujjatlarning konstitutsiyaviy emasligini hal etish faqatgina O‘zbekiston 

Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi tomonidan qonunda ko‘rsatilgan 

93 

 

---

shaxslar arizasiga asosan qo‘llaniladi

1

. Bunda normativ hujjatlarning 

Konstitutsiyaga mosligi yoki nomuvofiqligi to‘g‘risidagi xulosasi sud 

qarori shaklida qabul qilinadi. 

Masalani ko‘rib chiqish vaqtida qonun chiqaruvchi yoki qonun 

ostidagi akt Konstitutsiyaviy sud qarorining nashr qilingan vaqti 

ko‘rsatilgan holda konstitutsiyaviy emas deb tan olinadi, chunki aynan shu 

vaqtdan boshlab, sud qarori kuchga kiradi va shunga muvofiq ravishda, 

qonun chiqaruvchi akt (uning qismlari) konstitutsiyaviy yoki 

nokonstitutsiyaviy deb tan olinadi. Shu bilan birga, normativ hujjatlarning 

konstitutsiyaviy emasligini tan olish boshqa usullar bilan uning ta’sirini 

to‘xtatishdan shu bilan farq qiladiki, hujjat Konstitutsiyaviy sud qarori 

chiqarilgan vaqtdan emas, balki davlat ro‘yxatidan  o‘tkazilib, qabul 

qilingan kundan boshlab konstitutsiyaviy emas deb topiladi. Bu shuni 

bildiradiki, normativ-huquqiy hujjat qaror chiqquncha va qaror chiqqandan 

keyingi holatlarda qo‘llashga loyiq emasligini ko‘rsatadi. Chunki, sud va 

tergov organlarining barcha dastlabki yechimlari qonunchilik asosida 

so‘zsiz qayta ko‘rib chiqilishi zarur. Normativ-huquqiy hujjatning 

yaroqsizligi shuni ham bildiradiki,