Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

NOTA BENE ! 

Qonunning kuchga kirishi 

deganda, shu paytdan boshlab normativ-

huquqiy hujjatlarning qoidalari, ularning hududda kuchga kirishi, 

O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, mansabdor shaxslar, mulkchilik 

shaklidan qat’i nazar, korxona, muassasa, tashkilotlar, shuningdek, davlat 

hokimiyati organlari tomonidan ijro etilishi, rioya etilishi, amal qilishlari 

tushuniladi. 

 

O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunlariga muvofiq, 

normativ-huquqiy hujjatlarning kuchga kirish tartibi ularning qaysi turga 

mansubligiga qarab joriy qilingan: 

– 

O‘zbekiston Respublikasining qonunlari va O‘zbekiston 

Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari, shuningdek, mahalliy 

davlat hokimiyati organlarining qarorlari, agar hujjatlarning o‘zida boshqa 

muddat ko‘rsatilgan bo‘lmasa, rasman e’lon qilinganidan so‘ng  o‘n 

kundan keyin kuchga kiradi

1

. Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat 

kodeksi qabul qilingandan (1994 yil 22 sentyabr) keyin 1995 yil 1 

apreldan kuchga kirgan, O‘zbekiston Respublikasining «Jinoiy jazolarning 

liberallashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining 2001 yil 

29 avgustdagi Jinoyat, Jinoyat-protsessual kodekslari hamda Ma’muriy 

1

 

Айни  бир  пайтда,  шуни  алоҳида  таъкидлаш  керакки,  қонуннинг  кучга  кириш  муддати  ва  кучга  кириш 

тартиби  фақат  қонуннинг  ўзидагина  эмас,  балки  махсус  актларда  ҳам  кўрсатилган.  Шунга  ўхшаш  ҳолатлар 

Ўзбекистон  Республикасининг  амалдаги  қонунларини  таҳлил  қилганда  учраб  туради.  Ўзбекистон 

Республикасининг Жиноят-ижроия кодекси ва бошқа бир неча актлар мана шу тарзда кучга кирган. 

91 

 

                                                           

---

javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksiga o‘zgartishlar va qo‘shimchalar kiritish 

haqida»gi Qonuni (29 avgust 2001 yil) e’lon qilingan kundan e’tiboran 

kuchga kirgan

1

. Biroq, shuni nazarda tutish kerakki, odatda, qonunning 

kuchga kirish muddati kech muddatlarda ko‘rsatiladi, chunki bu qonunlar 

mazmuni bilan aholining tanishuvi, shuningdek, huquq-tartibot organlari 

tomonidan ularning fikrlarini aniqlash muhim ekanligi nazarda tutiladi; 

– O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va O‘zbekiston 

Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari tegishincha O‘zbekiston 

Respublikasi Prezidenti yoki O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 

Mahkamasi belgilagan tartibda kuchga kiradi; 

–  vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarining normativ-huquqiy 

hujjatlari, agar hujjatning o‘zida kechroq muddat ko‘rsatilgan bo‘lmasa, 

O‘zbekiston 

Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatidan 

o‘tkazilganidan so‘ng o‘n kundan keyin kuchga kiradi. 

Agar qonun hujjati bir necha manbalarda e’lon qilingan bo‘lsa, uning 

kuchga kirish muddatini hisoblab chiqish uchun dastlabki rasmiy e’lon 

qilingan muddatdan foydalaniladi. 

Shuni nazarda tutish lozimki, normativ-huquqiy hujjatlarning kuchga 

kirish vaqti uning rasmiy chop etilgan muddati bilan qat’iy bog‘liq 

bo‘lmasa-da, bunday nashrsiz ularning amaldaligi tan olinishi mumkin 

degan xulosa chiqarish uchun asos bo‘lmaydi. Normativ-huquqiy 

hujjatlarning nashr etilishi va ularning kuchga kirishi O‘zbekiston 

Respublikasida amal qilishining ikkita asosiy talabidir. Agar normativ-

huquqiy hujjat chop etilmagan bo‘lsa, ma’lum vaqt ichida uning haqiqatan 

qo‘llanilgan bo‘lishiga qaramay, bu hujjat amalda bo‘lgan deb tan 

olinmaydi. 

Sud va tergov organlari tomonidan rasmiy nashr to‘g‘risidagi masalani 

hal qilishda normativ-huquqiy hujjat kuchga kirishidan oldin yoki keyin 

rasmiy manbalarda chop etilganligi ahamiyatga ega emas. Ayni paytda, 

agar haqiqatan ham hujjat kuchga kirgandan keyin chop etilgan bo‘lsa, 

dastlabki rasmiy manbaning vaqti muhim ahamiyatga ega, shunga 

o‘xshash boshqa aktlarning ham haqiqiyligi uning rasmiy nashri bilan 

1

 

Қаранг:  Ўзбекистон  Республикасининг  «Норматив-ҳуқуқий  ҳужжатлар  тўғрисида»ги  2012  йил  

24 декабрдаги Қонуни (янги таҳрири), 35-модда. // Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2012 

й., 52-сон, 583-модда. 

92 

 

                                                           

---

bog‘liq bo‘lib, uning nashr qilingan vaqtdan boshlab amalda ekanligini 

aniqlash zarur.