1 mavzu: Psixologiyaning predmeti

2. Sezgilarning fiziologik asoslari. 

      Sezgilarning hosil bo`lishi uchun faqat tashqi qo`zg`atuvchining ta`siri emas, balki organizmning o`zi 

ham  faoliyatda  bo`lishi  kerak.  Sezgi  retseptorga  ta`sir  qilib  turgan  qo`zg`atuvchining  maxsus  quvvatini 

nerv  jarayonining  quvvatiga  aylanishidan  hosil  bo`ladi.  Sezgi  faqat  hissiy  organning  komponentigina 

emas,  balki  faoliyat  tarkibidir.  Sezgi  psixik  hodisa  bo`lib,  agar  javob  reaktsiya  bo`lmasa  yoki  javob 

reaktsiyasi  “mos”  bo`lmasa  hosil  bo`lmaydi.  Sezgi  a`zolari  harakat  a`zolari  bilan  bog`liq.  Bu  a`zolar 

bajaradigan  vazifa  qo`lda  joylashgan.  Sezgi  psixik  hodisalar  kabi  reflektor  tabiatga  egadir.  Sezgilarning 

fiziologik  asosini  qo`zg`atuvchining  o`ziga  adekvat  bo`lgan  analizatorga  ta`sir  natijasida  yuzaga  kelgan 

nerv  jarayoni  tashqil  etadi.  Analizator  deb,  I.P.Pavlov  tevarak  -  atrof  vokeligini  tahlil  qilish  uchun 

organizmning murakkab suratda moslanganiga aytadi. Analizator uch qismdan iborat: 

1) Periferik (retseptor) - u tashqi ta`sirini nerv jarayoniga aylantiradi. 

2)  Analizatorning  periferiya  qismini  markaziy  qism  bilan  bog`lovchi  afferent  (markazga  intiluvchi)  va 

efferent (markazdan qochuvchi) nervlar, o`tkazuvchi nerv yo`llari. 

3) Nerv impul’slari qayta ishlanadigan analizatorning miya po`stidagi qismlar. 

Analizatorlar  tevarak  -  atrofdagi  olam  ta`sirlarini  tahlil  qilib  beradi.  Ular  insonni  hayoti  uchun  zarur 

bo`lgan qo`zg`atuvchilardan ajratadi.