Tabiiy fanlar fakulteti biologiya kafedrasi

Buyrakda  siydik  hosil  bo’lish. 
Buyrakda  siydik  hosil  bo’lish  2  davrga 
bo’linadi:  birlamchi  davr-filtratsiya  davri  deyilib,  unda  birlamchi  siydik  hosil 
bo’ladi.  Ikkilamchi  davr-reabsorbsiya  jarayoni  deyilib,  unda  ikkilamchi  siydik 
hosil bo’ladi. 
Kapsulaga arterial qon tomiri kiradi. Bu tomir kapsula bo’shlig’ida kapillyarlarga 
bo’linib,  malpigiy  tushunchasini  hosil  qiladi.  Malpigi  tushunchasidagi  ya’ni 
kapillyar qon tomiridan qon so’rilib, Shumlyanskiy Baumen kapsulasi bo’shlig’iga 

---

o’tib birlamchi siydik shakllanadi. Birlamchi siydikning tarkibi qon plazmasining 
tarkibiga yaqin bo’lib, unda faqat oqsil bo’lmaydi. Chunki u kapillyar qon tomirlari 
devoridan  filtirlanib  o’tmaydi.  Kapsulalarga  birlamchisiydik  kalavasimon 
kanalchalarga  o’tadi.  Filtrlangan  kapillyar  qon  tomirlari  yana  bir-biri  bilan 
qo’shilib  kapsuladan  chiquvchi  arterial  tomirni  hosil  qiladi.  Ular  yana  kapillyar 
qon tomiriga bo’linib, egri-bugri kanalchalarni va genli halqani to’rsimon shaklda 
o’rab oladi. Egri-bugri kanalchalarga (va genli halqani) birlamchi siydik tarkibiga 
qand  va  aminakislotalar,  suv,  tuzlar  arteriya  tomirlaridan  vena  tomirlariga  qayta 
so’rilib  ikkilamchi  siydik  hosil  bo’ladi.  Katta  odamlarda  1  kecha-kunduzda 
o’rtacha 100 l birlamchi siydik filtirlanib uning 98,5-99%i egri-bugri kanalchalar 
orqali  qonga  qayta  so’riladi,  qolgan  1-1,5  ikkilamchi  siydik  sifatida  tashqariga 
chiqariladi.