Kitob mutolaasi. Kitob bilimlar xazinasi

ikkinchi turdagi kitobxonga

nimadir

yuqadi. Bu o‘quvchi asar mazmuni yoki shaklini qanchalik qadrlasa, uning

haqiqiy, yanada muhimroq qadr-qimmatini ham shunchalik yuqori baholaydi. 

---

Bu kitobxon bolalarga o‘xshab, har bir narsaning ehtimol o‘n yoki yuz

mazmun-mohiyati, ahamiyati va qadr-qimmati borligini yaxshi biladi. Mazkur

o‘quvchi, masalan, yozuvchi yoki faylasufning voqea, hodisalar, narsalarga

nisbatan o‘z bahosini o‘z-o‘ziga yoxud kitobxonga majburan qabul qildirishga

urinayotganini kuzata borib, jilmayib qo‘yishi hamda muallifning erkinligi va

asossizligi bo‘lib ko‘rinayotgan narsa aslida sustkashlik va majburlashdan

boshqa narsa emasligini payqab olishi mumkin. Bu kitobxon professor-

adabiyotshunoslar va adabiyot munaqqidlariga ko‘pincha butunlay

noma’lumligicha qoladigan jihatni: mazmun va shaklning erkin tanlovi degan

tuturiqsiz gapning mutlaqo mavjud emasligini ham yaxshi biladi. Ya’ni, 

adabiyot tarixchisi, Shiller falon yili falon syujetni tanlab olib, uni besh bo‘g‘inli

yamb (vazn) orqali ifodalashga ahd qilgan, deydi. Kitobxon esa na syujet, na

yamb shoirning erkin tanloviga sabab emasligini, unga rohat bag‘ishlagan

yagona narsa – shoir syujetni nima qilishi emas, balki syujet shoir bilan

nimalar qilganini ko‘rish istagidir.

---