Ishlab chiqarish jarayoni Reja

boshlang’ich

  (yil  boshida), 

yakuniy

  (yil  oxirida), 

o’rtacha

  yillik hamda 

loyiha quvvati

  turlari mavjud.  Loyiha quvvati qurilish  loyihasida ko’zda 

tutilgan  bo’ladi.  Qayta  tiklash,  kengaytirish  va  texnik  jihatdan  qayta  qurollantirish  davomida 

loyiha  quvvati  kattalashtirilishi  mumkin.  Shu  sababli  amaliyotda  loyiha  quvvati  ko’’incha 

korxonaning amaldagi quvvati bilan solishtiriladi. Korxonaning amaldagi quvvati korxona ishlab 

chiqarish dasturini tayyorlash uchun asos bo’lib xizmat qiladi. 

Korxona  ishlab  chiqarish  quvvatini  aniqlashda  zahiradagi  uskunalardan  tashqari,  barcha 

o’rnatilgan uskunalar hisobga olinadi. Ba’zi bir sexlarda (yig’uv, quyuv va boshqa sexlarda) ishlab 

chiqarish quvvati ishlab chiqarish maydonlariga asosan hisoblanadi. 

Ishlab chiqarish quvvatini aniqlashda mahsulot birligiga sarflanuvchi vaqt normasi yoki har 

bir uskunaning unumdorlik normalari muhim ahamiyatga ega bo’lib, ular ilg’or hamda ‘rogressiv 

bo’lishi talab qilinadi.  

Korxona  bosh  bo’g’inining  (asosiy  sexining)  ishlab  chiqarish  quvvati  quyidagi  formula 

asosida hisoblanadi: 

   

 

 

т

макс

М

Ф

n

М





 

Bu erda: 

M -sex yoki uchaskaning qabul qilingan o’lchov birligidagi ishlab chiqarish quvvati; 

n - sex yoki uchastkadagi ilg’or uskunalar soni; 

F

maks

 –bosh uskunadan foydalanish mumkin bo’lgan maksimal muddat, soat; 

M

t

 –bosh uskunada mahsulot tayyorlashning ‘rogressiv mehnat sig’imi, soat. 

Amaliyotda  ishlab  chiqarish  quvvati  va  uskunalarning  yuklanishini  hisoblashda  ba’zida 

xatolar, ular o’rtasidagi farqni sezmaslik hollari ham uchrab turadi. Korxona quvvati asosiy ishlab 

chiqarish fondlari, yangi texnika va aniqlangan zahiralardan foydalangan holda mahsulot ishlab 

chiqarish  mumkin  bo’lgan  maksimal  darajani  tavsiflaydi,  uskunalarning  yuklanishni  hisoblash 

natijalari esa, ushbu quvvatlardan rejadagi davrda foydalanishning darajasini aniqlaydi. 

Demak, ular o’rtasidagi ‘rintsi’ial farq shundaki, birinchi holatda korxona ishlab chiqarishi 

mumkin  bo’lgan  mahsulotlarning  maksimal  darajasi  aniqlansa,  ikkinchi  holda  mazkur  davr 

mobaynida uskunalardan qanchalik foydalanilishi aniqlanadi. 

Ishlab chiqarish dasturining korxonada mavjud bo’lgan quvvatlarga mos kelishini aniqlash 

uchun, 

o’rtacha yillik ishlab chiqarish  quvvati

  hisoblab  to’iladi.  Uni  hisoblash  uchun  quyidagi 

formuladan foydalaniladi: 

12

12

2

1

n

М

n

М

Мн

М

л











в

ыр.йил

 

Bu erda: 

M

o’r.yil

 – korxonaning o’rtacha yillik quvvati; 

M

n

 – korxonaning yil boshidagi quvvati; 

M

v

 – yil mobaynida kiritiluvchi quvvati; 

M

l

 – yil davomida ishlab chiqarishdan chiqariluvchi (yo’q qilinuvchi) quvvat; 

n

1 

,  n

2

  –  ishlab  chiqarish  quvvatlarini  ishga  tushirishdan  yoki  tugatilgan  ishlab  chiqarish 

quvvatlari yo’q qilingandan to yil oxirigacha o’tgan to’liq oylar soni. 

Asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishni yaxshilash bilan bog’liq bo’lgan mazkur 

chora-tadbirlar, ko’’incha  ishlab chiqarish quvvatlari balansini tuzish yo’li bilan amalga oshirilib, 

---

korxonaning  ishlab  chiqarish  quvvatlari  va  ularni  ta’minlash  manbalariga  bo’lgan  ehtiyoji 

aniqlanadi.