Axborot tizimlari nazariy asoslari magistratura mutaxassisliklari uchun o

Axborot tizimlari xavfsizligiga tahdidlar
 
Konfiedentsial 
(mahfiy) 
axborotning 
himoyalanganligini 
ta‟minlashni  xavf  tizimlarini  aniqlash,  ya‟ni  axborotning  chiqishiga 
imkon yaratuvchi negativ jarayonlarni aniqlashdan boshlash zarur. 
Maqsadiga  ko„ra  axborotlarga  ishlov  berish  avtomatlashtirilgan 
tizimlari xavfsizligiga tahdidni uchta asosiy turga ajratish mumkin: 
 
axborot konfidensialligining buzilishiga tahdid; 
 
axborot yaxlitligining buzilishiga tahdid; 
 
tizim ishchi qobiliyatining buzilishiga tahdid (xizmat 
ko„rsatishdan voz kechish). 
Axborot  konfidensialligining  buzilishiga  tahdidlar 
konfidentsial 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

 
141 
 
yoki  maxfiy  axborotni  oshkor  etishga  qaratilgan.  Bunday  tahdidning 
amalga  oshirilishida  axborot  unga  kirish  huquqi  bo„lmagan  shaxslarga 
ham oshkor bo„ladi. 
Axborot  yaxlitligining  buzilishiga  tahdid 
kompyuter  tizimida 
saqlanayotgan yoki alohida tarmoq orqali uzatilayotgan axborot tarkibini 
o„zgartirishga,  uning  sifatini  buzishga  yoki  butunlay  yo„qotishga 
qaratilgan.  Axborot  yaxlitligi  ziyon  yetkazuvchi  tomonidan  tizimga 
atayin ta‟sir ko„rsatishi natijasida, hamda o„rab turgan muhit tomonidan 
obyektiv  ta‟sir  ostida  ham  buzilishi  mumkin.  Bunday  xavf  axborotni 
uzatish  tizimlari  –  kompyuter  tarmoqlari  va  telekommunikatsiya 
tizimlari uchun dolzarbdir. 
Tizim  ishchi  qobiliyatining  buzilishiga 
(xizmat  ko„rsatishdan  voz 
kechish)  tahdid  axborotlarga  avtomatik  ishlov  berish  tizimining  ishlash 
qobiliyatini pasaytirish yoki uning ayrim manbalariga kirishni ta‟qiqlab 
qo„yishga yo„naltirilgan. 
 
Axborotlarga ruxsatsiz kirishning asosiy yo„llariga quyidagilar 
kiradi: elektromagnit nurlanishlarni tutish; 
 
eshitish qurilmalarini qo„llash; 
 
akustik nurlanishlarni tutish; 
 
axborot tashuvchilarni va hujjatlarin o„g„irlash;  
 
ro„yxatdan o„tgan foydalanuvchi niqobidan foydalanish; 
 
kompyuter viruslarini tadbiq qilish va ulardan foydalanish. 
Axborotlarni 
himoyalash 
muammolari 
nafaqat 
ko„p 
sonli 
kompyuter  vositalaridan  foydalanuvchilarni,  balki  kompyuter  tizimlari 
va  tarmoqlari  sohasidagi  mutaxassislarni  ham  ko„proq  o„ziga  jalb 
qilmoqda.  O„ziga  bunday  savol  bilan  murojaat  qiladigan  sub‟yektning 
asosiy maqsadi – axborot xavfsizligidir. 
Umumiy holda barcha xavflarni ikki guruhga bo„lish mumkin: 
ichki