|
Рамита Наваи
ЁЛҒОНЛАР
ШАҲРИ
Теҳрон ҳақида барча
ҳақиқатлар
ТОШКЕНТ
2020
У шундай шаҳарки, одамлар ўзларининг асл истакларини
пинҳон тутишга, дин ва анъана талабларига мувофиқ яшаётга
-
нини кўрсатишга мажбур. Бу шаҳарда яшаш учун ёлғон гапи
-
риш керак. Бу ерда ёлғон сўзлаш ҳаёт ва мамот масаласидир.
Бу шаҳар аҳли диний мажбуриятлар юки ва самимий инсоний
истаклар ўртасида саргардон кезади. Бу шаҳар Теҳрон, Эрон
Ислом Республикасининг пойтахти. “Ёлғонлар шаҳри” бугун
-
ги Теҳроннинг унутилмас манзарасини чизиб беради. Бу китоб
теҳронликлар тузумнинг шафқатсиз босими остида қандай яша
-
ётгани, туйғулари, шодлигу изтиробларини қандай ифодалаёт
-
гани, умуман, турфа хил инсонлар тақдири ҳақида ҳикоя қилади.
“Ёлғонлар шаҳри” китоби 2012 йили Британия Қироллик
адабиёт жамиятининг “Жервуд” мукофоти билан тақдирланган.
УЎК 821.22-31
КБК 84(5Эрон)
Н 14
© “Asaxiy Books” МЧЖ, 2020
© Рамита Наваи
ISBN 978-9943-23-164-1
УЎК 821.22-31
КБК 84(5Эрон)
НАВАИ, Рамита
Ёлғонлар шаҳри:
Теҳрон ҳақида барча ҳақиқатлар
/ Рамита Наваи, инглиз тилидан Зиёдахон Ғуломова
таржимаси. Тошкент: “Оfset-print” МЧЖ, “Nihol”
nashriyoti, 2020. 276 бет.
ISBN 978-9943-23-164-1
Таржимон
Зиёдахон Ғуломова
Масъул муҳаррир
Хуршид Йўлдошев
“Asaxiy Books” лойиҳаси доирасида таржима ва
чоп қилинди.
ТАҲРИРИЯТДАН
Одамлар нима учун ёлғон гапиришга мажбур бўлади?
Ўзи ўйлагандек гапирмаслик, ўзи гапиргандек амал қил
-
маслик, ҳатто ўзи ўйлаганини ўзи инкор қилиш... бу нима?
Қўлингиздаги ушбу асар замонавий Теҳрон жамияти
ҳақида ҳикоя қилади. Асарда турли ижтимоий қатлам
вакиллари – инқилобчию аксилинқилобчи, наркофурушу
полиция ходимлари, жиноятчию судья, фоҳишаю мулла
-
лар ҳаёти, уларнинг ташвишу шодлиги алоҳида олинган
инсонлар мисолида очиб берилади.
Муаллиф имкон қадар ўз шахсий қараши, ҳиссиётла
-
рини кўрсатмасликка, борини бордек ҳикоя қилишга ҳара
-
кат қилган; ҳикоялардаги ҳеч бир қаҳрамон устидан ҳукм
ўқимаган. Теҳрон жамияти мусулмон аҳли ҳисобланса‑да,
аксар мусулмонлардан фарқли ўлароқ шиа жамиятидир.
Шу боис, ўқувчига уларнинг айрим одатлари, дейлик, му
-
ваққат никоҳлари ёки шиа имомларига илтижо қилиши,
имом Ҳусайн учун ҳамон аза тутиши ғалати туюлиши
мумкин. Эрон ислом инқилобидан сўнг диннинг давлат
мафкурасига айлантирилиши унинг турли сиёсий фит
-
налар ва мустабидлик қуролига айланишига ҳам сабаб
бўлган. Оқибатда одамларда диннинг зоҳирига эътибор
кучайган, шаръий қоидалар ҳам ҳаёти зарурияга мувофиқ
талқин қилинаверган. Диннинг сиёсийлашуви диннинг ўзи
-
га зарар берган.
Рамита Наваининг ҳикоялари инсоний ҳикоялар, улар
-
да инсоннинг тақдири, фожеаси ва ютуқлари акс этган.
Шу жиҳатдан унинг қаҳрамонлари бизга ҳам бегона эмас.
Ушбу китобни барча теҳронликларга,
хусусан, теҳронлик турмуш ўртоғим, ҳаётим
мазмуни Габриелга, ва энг муҳими, мени доим
руҳлантириб турган онам Лая ҳамда Теҳроннинг
ажойиб ва фозил инсони бўлмиш отам Курушга
бағишлайман.
7
Фитна соладиган ҳақиқатдан
хотиржамлик берадиган ёлғон афзал.
Саъдий Шерозий, “Гулистон”
СЎЗБОШИ
Келинг очиғини айтай, Теҳронда яшаш учун ёлғон
гапириш керак. Бу ерда ахлоқнинг ўрни эмас, Теҳронда
ёлғон сўзлаш ҳаёт ва мамот масаласидир. Ажабланарли
-
си шундаки, мунофиқликка бўлган эҳтиёж борасида ҳам
-
ма баробар – ёлғонлар дунёсида одамларни динига кўра
ажратиш ва қатламларга тафриқа қилиш йўқ. Энг тақво
-
дор ва художўй теҳронликларнинг айримлари ёлғон санъ
-
атини камолотга етказган. Биз теҳронликлар ҳақиқатга
ишлов беришга зап устамиз. Болалар ёшлигидан отаси
уйда спиртли ичимлик сақлашини тан олмасликка, ўсмир
-
лар бокира эканини таъкидлаб қасам ичишга, дўкондорлар
мижозларига рамазон ойида овқат ейиши, сув ичиши ва
чекиб олиши учун уйининг орқа тарафидан жой ажратиб
беришга, Ашуро кунида
1
диний маросимнинг бир қисми
сифатида ёш йигитлар ўзини калтаклашга, буларнинг бари
аслида ёқимтой қизлар олдида довюраклигини кўз-кўз қи
-
лиш учун бўлса-да, лекин улар фақат Аллоҳ учун тўплан
-
гани, ҳар бир зарб Имом Ҳусайн учун, дея ёлғон даъво
қилишга ўрганган. Ёлғонларни хаспўшлаш учун яна янги
ёлғонлар тўқилади ва жамият ёлғонга тўлиб кетади.
Ҳақиқат эса махфий, ноёб ва хавфли матоҳга айлана
-
1. Ашуро маросими – Шиалар Имом Ҳусайннинг шаҳид
-
лигини эслаб ўтказадиган йиллик маросим.
8
ЁЛҒОНЛАР ШАҲРИ
ди, жуда қадрланади ва унга эҳтиёткорлик билан ишлов
берилади. Теҳронда кимдир сизга ҳақиқатни гапирса, би
-
лингки, у сизга ё дилдан ишонади ё тамомила таваккал
қилмоқда. Эрон жамиятида тирик қолиш учун ёлғон га
-
пириш узоқ ўтмишга, ислом босқинининг илк чоғларига
бориб тақалади. Ўша даврда шиалар турли таъқиблардан
ҳимояланиш учун эътиқоди ҳақида ёлғон гапирган ва бу
“тақия” деб аталган. Қуръон ҳам ўрни келганда каттароқ
яхшилик учун ёлғонга рухсат беради. Бу ёлғонлар оқими
катта шаҳарлардан сизиб чиқиб, шаҳарча ва қишлоқларга
етиб борган бўлса ҳам, Теҳрон унинг булоғи бўлиб қола
-
ди.
Энг қизиғи шуки, эронликлар ўзларини ўзлари алда
-
масликка астойдил интилади. Бу маданиятимизнинг бир
қисмидир. Форс шоири Ҳофиз ҳаётдан маъно топиш учун
ҳақиқат излашга чақирган эди:
Ҳақиқатга ошнолигинг
Сени сира тарк этмас.
Бу мушкул йўлдаги қувончу азобинг
Саҳна пардаси каби ёпинчиғингни кўтаради
Ҳамда сен чин “ўз”ингни топасан.
Эрон сериалларида қаҳрамонлар мудом ўзини излай
-
ди. Бу йўлда улар диний мажбуриятлар юки ва самимий
инсоний истаклар ўртасида саргардон кезади. Шу боис
аксарият теҳронликлар давомли зиддият ичида яшайди:
тирик қолиш учун ёлғон гапиришга мажбур қиладиган
шароитда қандай қилиб ўзлигингизга содиқ қолишингиз
мумкин?
Энди охирги бир нарсани аниқлаштирай: биз эронликлар
онадан ёлғончи бўлиб туғилмаймиз. Ёлғон гапириш ин
-
сонларнинг ўта интим муносабатларига қадар аралашиш
-
га ўзини ҳақли ҳисобловчи ҳукуматнинг зулмкор тартибо
-
ти оқибатидир.
Теҳронда яшаб (ва алдаб), мен жуда кўп теҳронликлар
-
нинг ҳикояларини тингладим ва уларнинг баъзиларини сиз
9
СЎЗБОШИ
билан баҳам кўрмоқчиман. Уларнинг ҳаммаси ҳам оддий
теҳронлик эмас. Баъзилари форс жамиятидан четлашиб
қолган. Аммо умид қиламанки, китобдаги энг ғайриода
-
тий ҳикоялар ҳам Теҳрондан ташқарида яшайдиган одамга
12 миллиондан ортиқ аҳолиси бор бу шаҳардаги ҳаётни
тушунишга ёрдам беради. Тажрибамга таяниб айтаманки,
теҳронликларнинг хос сифатлари – уларнинг меҳрибонлик-
лари. Ҳаёт нечоғлик оғирлашса ҳам, амалдорлар нақадар
шафқатсиз бўлса ҳам, оддий аҳолида бетакрор илиқлик бор.
Мен бу илиқликни режимнинг ашаддий тарафдорларида
ҳам, ўзгача фикрловчиларда ҳам, умуман, ҳамма-ҳаммада
сезганман.
Мен одамларнинг хавфсизлиги учун барча исмлар, жой
номлари ва вақтни ўзгартирдим, аммо воқеалар ҳақиқатан
содир бўлган ва ҳамон содир бўлмоқда. Буларнинг бари
ёлғонлар шаҳри ҳаётининг асл ҳикояларидир.
11
ПРОЛОГ
Do'stlaringiz bilan baham: | 
