Mexanizatsiyalash m u h a n d isl a r iin st it u t I

in s o n n i 
o‘rab 
turgan  narsa  va buyumlar  olamining  go‘zalligi  inson  hayotining 
uyg‘unligini  ta’minlaydi  va  uni  estetik  tarbiyalaydi.  Turar  joyi, 
tashqi  ko‘rinishi,  kiyim  ko‘rkamligi  orqali  inson  yashayotgan, 
mansub bolgan jamiyat haqida estetik tasavvur olish mumkin. Va 
aksincha turmushda tartibsizlik,  palapartishlik estetik madaniyat 
pastligidan dalolat beradi.
Turmush estetikasining insonni o‘rab turgan narsa va buyum­
lar,  turar  joylariga  munosabatini  o‘z  ichiga  oladi.  Insonning 
dizaynerlik,  ijodkorlik  qobiliyatlari  dastawal  turmushda  shakl- 
lanib  boradi.  Bunda  ma’lum  bir  xalqning  tarixi,  mentaliteti,
346

---

avvaldan  shakllanib  kelgan  turmush  tarzi  muhim  o‘rin  tuta- 
di.  Kiyinishidan  tortib,  oilaviy  an’analar,  oilaviy  makongacha 
bolgan  hodisalarda  odamlarning  narsalar  dunyosiga,  go‘zallik 
va ulug‘vorlik  orqali  qarashlari,  estetik  didga,  ijtimoiy  ideallarga 
o‘ziga xos munosabatlari namoyon boladi va bu pirovard natijada 
turmush madaniyatining yuksalishiga xizmat  qiladi.
Mustaqillik  yillarida  madaniy-hordiq  infrastrukturasidagi  is- 
lohotlar,  bolalar  uchun  sport  maktablari,  madaniyat  saroylari va 
barkamol  avlod  saroylari,  fitnes  klublar,  tikish-bichish,  kasb-hu- 
nar  o'rganish bilan bogliq to‘garaklar  aholi  turmush  estetikasiga 
ijobiy ta’sir ko‘rsata boshladi.  «Ma’lumki,  aholining turmush sha- 
roitini  yaxshilash,  hayotdan  rozi  bolib  yashashiga  erishish  bu­
gungi  zamonaviy  davlatchilik taraqqiyotidagi  muhim  ko‘rsatkich 
hisoblanadi.  Yaqinda  ayni  shu  ko‘rsatkichlar bo‘yicha  Birlashgan 
Millatlar Tashkiloti ko‘magida AQSHning Kolumbiya universiteti 
sotsiologlari  tomondan  ijtimoiy  so‘rov  va  tadqiqotlar  o‘tkazilib, 
shu  asosda  «Butunjahon  baxt  indeksi»ning  («World  Happi­
ness  index»)  yangi  reytingi  e’lon  qilindi.  Diqqatga  sazovor jihati 
shundaki,  ushbu  ro‘yxatda  0 ‘zbekiston  158  mamlakat  orasida 
44-pog‘onada,  Mustaqil Hamdo‘stlikka a’zo mamlakatlar orasida 
birinchi  o‘rinda qayd etildi»1.
Turmushning ijtimoiy-estetik mohiyatini tahlil qilish uch nar- 
saga  e’tibor berishni  taqozo  qiladi.  Bular — inson hayot kechira- 
digan  rang-barang  predmetlar  olami;  insonning boshqalar  bilan 
muloqotda  o‘zligini  namoyon  qilish  holatlari;  insoniy  munosa- 
batlarning  odob-axloqda  aks  etish  imkoniyat  va  xususiyatlari. 
Bulardan birinchisi bevosita dizayn bilan bogliq.
Turmush  estetikasining  muhim  jihati  insonni  o‘rab  turgan 
narsa  va  buyumlar  yaratish  '''a  unga  bolgan  munosabatida  aks 
etadi.  Qadimgi  odamlar  turli  narsalardan  loy,  yog‘och,  tosh  va 
tabiatning boshqa predmetlaridan o‘ziga xos mo‘jizalar yaratgan- 
ligi ma’lum.  Bu narsalar dizayn faoliyati jarayonida yaratila borib 
turmush madaniyatining  muhim  xususiyatini tashkil qiladi.