Kalsinatsiyalangan soda ishlab chiqarish chiqindisi- kalsiy xlorid asosida alinit sementi olish texnologiyasi

4.1 –rasm. Sement ishlab chiqarish texnologik sxemasi 

1  –  jag’li  maydalagich;  2  –  barabanli  quritkich;  3  –  sharli  tegirmon;  4  – 

aralashtirgichli saqlagich; 5 – shnekli aralashtirgich; 6 – aylanma pech; 7 – tsiklon; 

 8  –  separator;  9  –  ko’mirnimaydalagich;  10  –  ventilyator;  11  –  ko’mirni 

kukunlash;  12  –  barabanli  quritkich;  13  –  klinker  ombori;  14  –  tsementni 

maydalagich; 15 – sement saqlagich; 16 – qadoqlash mashinasi 

 

---

 

71 

Xulosalar 

 

  Kalsinirlangan  soda    silikat  sanoati    asosiy  xom  ashlardan  biri  xisoblanib, 

unga bo‘lgan talab juda yuqori. 

Bugungi  kunda  dunyoda  Solve  usulida  soda  ishlab  chiqariladi  va  ishlab 

chiqarish  jarayonning  o‘zida  bevosita  faqat  birgina  chiqindi  kalsiy  xlorid  ajralib 

chiqadi. 

Kalsiy  xlorididan  kimyo  sanoatida  foydalanish,  tuproqli  va  shag‘alli 

yo‘llarni  changsizlantirish  uchun  qo‘llanilishi  mumkin.  Amaliyotda  tuzli  sho‘r 

erlarni melioratsiyalash uchun, ko‘mirni boyitishda, betonlarga qo‘shimcha sifatida 

foydalanish mumkin.  

Respublikamizda Markaziy osiyoda yagona bo‘lgan Qo‘ng‘irot soda zavodi 

mavjud.  Zavodda  amiakni  reginerlash  jarayonida  kalsiy  xlorid  chiqindi  sifatida 

ajralib  chiqmoqda  va  bu  chiqindining  miqdori  bugungi  kunda  9000000  tannaga 

etgan. Bu chiqindini qayta ishlash yoki undan foydalanish yo‘llarini topish dolzarb 

masala. 

Maxalliy  xom  ashyolar  va  CaCl

2

  asosida  alinit  sement  olish  imkoniyatlari 

o‘rganildi.  Tajribalar  asosida  uni  sement  tarkibiga  2%  dan  15%  gacha  miqdorda 

qo‘shildi va uning ta’siri щrganildi. 

Olingan alinit sementning  fizik mexanik xossalari o‘rganildi.  

Sement shixtasi tarkibiga kalsiy xlorid (CaCl

2

) qo‘shilganda uning kuydirish 

haroratini  200-300

0

S  ga  pasaytirish  mumkinligi  aniqlandi.  Bu  yoqilg‘i  sarfini 

30%ga  kamaytirish  va  kuydirish  pechlari  unumdorligini  oshirishga  xizmat  qilishi 

mumkin.  Pastroq  harorat  ostiida  hosil  bo‘luvchi  klinker  osonroq  parchalanadi, 

uning asosida esa yuqori markali betonlar olish imkonini beradi.  

 

 

 

---

 

72