Kalsinatsiyalangan soda ishlab chiqarish chiqindisi- kalsiy xlorid asosida alinit sementi olish texnologiyasi

2.4. Sementning xajmini bir me’yorda  

o‘zgarishini aniqlash 

2.4.1.  Xajmni  bir  me’yorda  o‘zgarishini  maxsus  jixozda  aniqlanadi.  Bu 

maqsadda  qaynatish  sinovi  uchun  maxsus  bachok,  gidravlik  to‘siqli  vanna 

kabilardan foydalaniladi. 

2.4.2.  Qaynatish  bachogi  suv  xajmini  boshqaruvchi  regulyatorli  bo‘ladi. 

Bachok  ichiga  olib-solinadigan  panjara  joylashtirilgan  bo‘lib,  u  bachok  tubidan  5 

sm  yuqorida  turadi.  Bu  panjaraga  tajriba  uchun  namunalar  solinadi.  Qaynatish 

vaqtida  tajriba  namunalarini  doimiy  ravishda  suv  bilan  4-6  sm  qalinlikda 

---

 

48 

qoplanishi  ta’minlanadi.    Bachok  elektr  plita  yoki  istalgan  isitish  maslamasida 

qizdirilishi  mumkin.  Bunda  suvni  qaynash  darajasiga  etish  xolatida  30-45  minut 

ushlab turiladi. 

2.4.3.  Namunalarni  saqlash  uchun  mo‘ljallangan  gidravlik  to‘siqli  vanna 

korroziyaga chidamli materialdan tayyorlanadi. Vannaga namunalarni joylashtirish 

uchun panjara o‘rnatilgan va uning tagida doim suv bo‘lishi kerak. 

2.4.4. Tajribani olib borish. 

2.4.5.  Sement  xaxmini  bir  me’yorda  o‘zgarishini  aniqlash  uchun  2.2.4  va 

2.2.5  bo‘yicha  normal  quyuqlikka  ega  bo‘lgan  sement  qorishma-xamiri 

tayyorlanadi. Tayyor qorishma-xamirdan og‘irligi 75 gr dan bo‘lgan 2 dona sharik 

yasaladi va oldindan mashina moyi bilan artilgan shisha plastinka ustiga qo‘yiladi. 

Keyin  shariklardan  diametri  7-8  sm,  qalinligi  o‘rtacha  1  sm  bo‘lgan  kulchalar 

yasaladi. Xo‘llangan pichoq yordamida kulchalar tekislanib, yuzasi silliqlanadi. 

2.4.6.  YUqoridagi  2.4.5  bo‘lim  bo‘yicha  tayyorlanagn  kulchalar  gidravlik 

to‘siqli  vannada  24±2  CaOat  davomida  saqlanadi,  keyin  qaynatish  sinoviga 

beriladi. 

2.4.7.  YUqoridagi  2.4.5  bo‘lim  bo‘yicha  saqlash  muddati  tugaganidan  so‘ng 

kulchalarni  vannadan  olib  panjarali  bachokka  solinadi.  Bachokdagi  suv  qaynash 

darajasiga etkaziladi va 3 soat davomida ushlab turiladi. Keyin namunalar sovitilib 

taxlil etiladi. 

2.4.8.  Namunalarni  yuzasida  oddiy  ko‘z  yoki  lupa  bilan  kuzatilganda  mayda 

yoriqlar  va  darzlar  bo‘lmasligi,  kulchalarning  chetlari  qiyshayib  ketmaganligi  va 

namuna  xajmini  o‘zgarmaslik  xolati  sement  xajmini  bir  me’yorda  o‘zgarishi 

bo‘yicha standart talablarga javob beradi.