Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya kafedrasi

1.1. O‘zbekiston  cho‘llari va uning shakillanish xususiyatlari 

Arid  iqlim sharoitida  vujudga kelgan cho‘l  landshaftlari  materiklarning  ichki 

qismlarida,  okean  va  dengiz  sohillarida,  yirik  tog‘  oralig‘i  botiqlarida,  orografik 

to‘siqlarida,  baland  tog‘  va  platolarda  keng  tarqalgan.  Cho‘l  landshaftlarining 

asosiy  qismi  subtropik,  tropik  va  mo‘tadil  mintaqalarga  to‘g‘ri  keladi.  Cho‘l 

landshaftlari  muayyan  zonal,  regional  va  paradinamik  xususiyatlari  bilan  ajralib 

turuvchi,  o‘zining  alohida  shakllangan  ekologik  sharoiti  bilan  yashovchi 

qonyniyatlariga,  rivojlanish  va  degradatsiyalanish  jarayonlarida  o‘ziga  xos 

xususiyatlariga,  dinamik  o‘zgarish  shakllariga  ega  bo‘lgan  tabiiy  geografik 

hosiladir. 

Ana shunday kontinental iqlim sharoitida O‘rta Osiyoning g‘arbiy va shimoli-

g‘arbiy  tekislik  qismlarida  Qizilqum,  Qoraqum,  Mo‘yinqum,  Katta  va  Kichik 

Bo‘rsiq  qumlari,  Orolbo‘yi  Qoraqumi,  Ustyurt  va  Betpakdala  cho‘l  landshaftlari, 

tog‘li  rayonlardagi  Farg‘ona,  Samarqand,  Surxondaryo  va  Issiqko‘l  botiqlarining 

baryer  (to‘siq)  soyasidagi  arid  cho‘l  landshatlari,  Pomirdagi  baland  tog‘  toshloq 

cho‘l  landshaftlari  tarkib  topgan.  Ularning  umumiy  maydoni  1  mln.  kv.km  dan 

oshadi.  Mazkur  cho‘l  landshaftlarining  morfometrik  va  iqlim  ko‘rsatkichlari   

jadvalda byerilgan.  

1-jadval