Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

11.4. To‘lov balansining defitsiti va uni qoplash usullari 
 To‘lov balansining defitsiti deganda uning joriy operatsiyalar balansi 
hamda kapitallar va kreditlarning harakati balansi bo‘yicha to‘lovlarning 
tushumlardan  katta  bo‘lishiga  aytiladi.  Shu  sababli,  to‘lov  balansining 

---

117 
defitsiti summasi mamlakat Markaziy banki tomonidan xorijiy valutalarni 
sof sotish summasiga teng.  
To‘lov balansi defitsitini qoplashning ikki usuli mavjud: 
1. Vaqtinchalik usul.  
Vaqtinchalik usulga quyidagilar kiradi: 
- xalqaro kreditlar jalb etish; 
- xorijiy investitsiyalarni jalb etish; 
- oltinni garovga qo‘yish yo‘li bilan xalqaro kreditlar olish.  
2. So‘nggi usul.  
So‘nggi usulga quyidagilar kiradi: 
- oltinni sotish; 
- rasmiy valuta zaxiralarini ishlatish.  
To‘lov  balansining  defitsitini  kamaytirishda  davlat  budjet-soliq  va 
pul-kredit siyosatidan foydalanadi.  
Budjet  –  soliq  siyosati  doirasida,  odatda,  quyidagi  tadbirlar  to‘lov 
balansining defitsitini kamaytirish maqsadida qo‘llaniladi: 
- eksportyorlarga budjet subsidiyalari berish; 
-  import  qilinadigan  tovarlarga  nisbatan  belgilangan  boj  solig‘i 
stavkalarini oshirish.  
- 
investorlarning  qimmatli  qog‘ozlardan  olinadigan  foizli 
daromadlarini soliqqa tortmaslik.  
Pul-kredit  siyosati  doirasida  Markaziy  bankning  hisob  stavkasini 
oshirish  yo‘li  bilan  xorijiy  valutadagi  mablag‘larni  mamlakatga  kirib 
kelish hajmini oshirish usulidan keng foydalaniladi.