Замонавий таълим / современное образование 017, Маматқулова Н. Ш., Сирдарё вилояти халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти «Мактабгача, бошланғич ва махсус таълим»

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2017, 1
Бошланғич математика курсининг бир 
қатор масалаларини оғзаки тушунтириш усули 
билан баён қилиш зарур. Оғзаки тушунтириш 
усулида замонавий ахбо рот-технологиялари, 
махсус гаджетлардан ҳам оқилона фойдала-
ниш мумкин, бу ўқувчиларда математик фигу-
раларни тасаввур қилиш ва уларни англаб 
етишга катта ёрдам бериши мумкин.
Б) 
Суҳбат.
Энг кўп тарқалган ва етакчи 
ўқитиш методларидан бўлиб, дарснинг ҳар 
хил босқичларида, ҳар хил мақсадларда 
қўлланилиши мумкин, яъни янги материални 
баён этиш, мустаҳкамлаш, такрорлашда, уйга 
берилган топшириқларни, мустақил ишларни 
текширишда қўлланилиши мумкин.
Суҳбат – ўқитишнинг савол-жавоб методи-
дир, бунда ўқитувчилар ўқувчиларнинг би-
лимларни ўзлаштирилганликлари ва амалий 
тажрибаларига таянган ҳолда махсус танлан-
ган саволлар тизими ва уларга бериладиган 
жавоблар йўли билан ўқувчиларни қўйилган 
таълимий ва тарбиявий масалаларни ҳал 
қилишга олиб келади.
Ўқитишда суҳбатнинг катехизик ва эвристик 
суҳбат турларидан фойдаланилади. Катехизик 
суҳбат шундай саволлар системаси асосида 
тузиладики, бу саволлар илгари ўзлаштирилган 
билимлар, таърифларни оддийгина қайта эс-
лашни талаб қилади. Бунда асосан билимлар-
ни текшириш ва баҳолаш, янги материаллар-
ни мустаҳкам лаш, такрорлаш амалга ошири-
лади. Ўқитувчи ўқувчиларга тайёр билимлар-
ни бермайди, балки қўйилган саволлар орқали 
уларнинг ўзларини олдинги билимлари ҳамда 
кузатишлари асосида янги тушунчалар, хуло-
саларга келишига олиб келади.
1-расм. Ўқув-билиш фаолиятини ташкил қилиш методлари.
Масалан: Сирдарё вилояти Гулистон шаҳар 
5-умумтаълим мактабида учбурчакни тушунтириш
-
да ўқитувчи қоғоздан қирқилган ҳар хил кўринишидаги, 
рангдаги ва катталикдаги учбурчаклардан фойдалани
-
ши амалда қўлланилади.
Бу фигураларнинг барчаси учбурчаклар, улар шаклан 
ва кўриниш жиҳатидан бир-биридан фарқ қилсада, аммо 
уларнинг ҳаммаси математикада учбурчак деб аталади. 
Учбурчакда учта уч, учта томон ва учта бурчак 
бўлиб, учбурчакнинг учи нуқтадан, томони эса кесмадан 
иборатлиги, бурчагини эса учбурчакнинг бир бурчагини 
узиб олиш билан тушунтириш мақсадга мувофиқдир.
Масалан: Сирдарё вилояти Боёвут тумани 40-
умумтаълим мактабида кўпайтириш жадвалини ўрга-
тишда ишлатилиши мумкин бўлган суҳбат усули, яъни 
3*5=15 дан кўпайтма қанчага тенг бўлишини қандай би
-
лиш мумкин?
6*5=30 кўпайтмадан 30:6 ёки 30:5 каби бўлин-
маларини кандай билиш мумкин?
60-24 ни айириш усулидан фойдаланиб, 
70-18=(70-110)-8=60-8=52 
айириш усули келтириб чиқарилади.
58
МАКТАБ ТАЪЛИМИ / ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---