O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti


X BOB. KEYNS VA KEYNSCHILIK TA‟LIMOTI



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet162/271
Sana02.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#306804
1   ...   158   159   160   161   162   163   164   165   ...   271
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

X BOB. KEYNS VA KEYNSCHILIK TA‟LIMOTI 
10.1. Keyns makroiqtisodiyoti 
 
Keynschilik  iqtisodiyoti  atamasi  o‗z  davrida 
muhim 
iqtisodchi 
olimlardan 
biri 
bo‗lmish 
J.N.Keynsning  otasi  Jon Meynard  Keyns  nomi bilan 
bog‗liq.  O‗g‗ilning  tezlik  bilan  erishgan  yutuqlari 
otasining  erishgan  yutuqlaridan  kam  bo‗lmadi, 
albatta.  Iqtisodiy  ta‘limotlar  tarixini  o‗rganish 
J.M.Keynsning  hayoti  ko‗p  tomonlama  J.S.Mill 
hayotiga  o‗xshab  ketganligidan  dalolat  beradi.  Bu 
har  ikkala  iqtisodchining  otalari  ham  o‗z  davrining  bilimli  iqtisodchi 
olimlari  bilan  zamondosh  bo‗lishgan:  Jeyms  Mill  David  Rikardoning, 
J.N.Keyns esa  Alfred Marshallning do‗stlari sanalgan. Ikkala iqtisodchi 
Mill  va  Keyns  o‗z  otalari  iqtisodiyotining  siyosiy  tub  ma‘nosini  rad 
etishgan  va  yangi  yo‗nalishlarni  keltirib  o‗tganlar.  Ammo  shu  yerga 
kelganda  o‗xshashliklar  tugallanadi,  J.S.Mill  o‗z  otasi  va  Rikardo 
qarashlarining  nazariy  asoslari  bilan  to‗liq  munosabatda  bo‗la 
olmaganligi  sababli  oxir-oqibat  klassik  va  neoklassik  nazariyalar 
o‗rtasida o‗zaro murosa yo‗lini tanladi. Keyns o‗tmishdagi qarashlariga, 
ya‘ni  Rikardo,  J.S.Mill  va  Marshall  tomonidan  murakkab izohlar  bilan 
qoldirilgan davlatning aralashmaslik siyosati  an‘analari bilan boyitilgan 
g‗oyalariga  qarshi  chiqdi.  Keyns  Marshallning  asosiy  qisqacha  tenglik 
tahlili  bilan  tanishib  chiqqan  bo‗lishiga  qaramasdan,  u  iqtisodiy  hamda 
siyosiy  nazariyalarga  anchagina  ta‘sir  eta  olgan  umumiy  iqtisodiyotni 
shakllantirishda  zamonaviy  sanaluvchi  siyosiy  tuzilmalarni  ishlab 
chiqdi.  Keyns  iqtisodiy  bilimlari  20-asr  iqtisodchisining  sayoz 
bilimlariga  hech  mos  kelmas  edi.  Ba‘zi  joylarda  u  iqtisodiy  nazariyani 
o‗rganish  uchun  kam  vaqt  sarflagani  va  o‗z  manfaatlarini  ancha  keng 
yoyganligi  uchun  tanqidga  uchragan.  Kembrij  universiteti  talabasi 
sifatida  u  o‗z  keng  qamrovli  ishtiyoqini  namoyon  etdi;  shundan  kelib 
chiqib,  u  havaskor  sifatida  tan  olindi.  Ta‘limi  nihoyasiga  yetgach, 
Kembrijga qaytguncha yana ikki yil mobaynida Britaniya hukumatining 
Hindiston  ofisiga  fuqarolarga  xizmat  ko‗rsatuvchi  xodim  sifatida  ishga 
qabul  qilindi.  U  akademik  darajasiga  erisha  olmadi.  Uning  iqtisodiy 
siyosatga bo‗lgan cheksiz qiziqishlari umri mobaynida ko‗plab hukumat 
J.M.Keyns 


217 
 
tashkilotlarida  ish  olib  borishiga  imkon  yaratib  berdi.  U  Qirollik 
kollejida  xazinabon  sifatida  hamda  o‗z  shaxsiy  hayotida  biznes 
masalalari  bo‗yicha  faol  ishtirokchi  bo‗ldi  va  uning  biznesga  bo‗lgan 
qobiliyati  1920-yillarda  bankrotlik  holatiga  yaqin  kelgan  paytidagi  sof 
boylik darajasi 1946-yil umrining oxirlarida 2 million dollarga ortganligi 
bilan  izohlanadi.  Keynsning  teatr  sohasi,  adabiyot  va  baletga  qiziqishi 
yuqori  bo‗lgan  u  balerinaga  uylangan.  Keyns  Kliv  Bel,  Ye.M.Forster, 
Lyutton Strachey va Virginiya Volf singari taniqli shaxslarni o‗z ichiga 
olgan  Blumberri  guruhi,  deb  nom  qozongan  London  intellektuallari 
guruhiga  a‘zo  bo‗lgan.  Uning  ajoyib  qobiliyati  unga  bitiruvchi  sifatida 
matematika  sohasining  bilimdoni  bo‗lishida,  ehtimollar  narariyasi 
to‗g‗risida  kitob  yaratishida,  e
ssays  in  Persuasion 
and  e
ssays  in 
Biography  (
Biografiya  va  e‟tiqodga  oid  ocherklarlar)
  nomli  ikki 
kitobiga jamlangan e
conomic Consequyences of the Peace (
Tinchlikning 
iqtisodiy  natijalari)
  hamda  ocherklari  kabi  adabiy  durdonalaridan  o‗rin 
olgan  qudratli  hamda  ta‘sirchan  nasr  ijodkori  bo‗lib  yetishishida 
ko‗makdosh bo‗ldi.  
Keynsning  muhim  iqtisodchi  bo‗lib  yetishishida  uning  siyosat 
tomon  yo‗nalgan  ishlari  asosiy  o‗rinni  egalladi.  U  Britaniya  g‗azna 
bo‗limining  vakili  sifatida  Versal  tinchlik  shartnomasida  ishtirok  etdi, 
ammo  1919-yilga  kelib,  u  o‗z  vakolatidan  ozod  etildi.  U  1919-yilda 
nashrdan  chiqqan  o‗zining  e
conomic  Consequyences  of  the  Peace 
(
Tinchlikninig  iqtisodiy  natijalari)
  nomli  asarida  shartnoma  shartlariga 
tanqid  ko‗zi  bilan  qaraganligi  tufayli  xalqaro  miqyosda  olqishlarga 
sabab  bo‗lgan.  1940-yil  u 
How  to  Pay  for  the  War  (
Urushga  qancha 
mablag„  to„lanadi)
  nomli  asarini  yozdi  va  1943-yil  2-jahon  urushidan 
keyingi  ta‘sir  doirasiga  ega  bo‗lgan  xalqaro  monetar  hukumat  uchun 
Keyns  Rejasi  nomli  takliflarini  keltirib  o‗tdi.  Bretton  Vuds 
shartnomasini  imzolashda  Britaniya  delegatsiyasining  boshlig‗i  sifatida 
Xalqaro  valyuta  fondi  hamda  Jahon  banki  kabi  tashkilotlarning 
shakllanishida  jonbozlik  ko‗rsatdi.  Ammo  uning  siyosat  hamda 
nazariyaga qo‗shgan eng muhim hissalari zamonaviy makroiqtisodiyotni 
yaratishga 
va 
endilikda 
shakllanib 
kelayotgan 
bir 
necha 
makroiqtisodiyot  asoslarini  o‗rganishga  xizmat  qiluvchi 
The  General 
Theory (
Umumiylik nazariyasi)
 (1936) nomli kitobida o‗z aksini topgan. 
Pol  Samuyelson  keynschilik  davri  iqtisodiyotiga  o‗z  e‘tiborini  qaratib, 
uning  muhimligini  anglaydi  va  quyidagilarni  keltirib  o‗tadi: 
―Umumiylik  nazariyasi  Janubiy  dengiz  orolida  yashaydigan bir-biridan 
ajralgan qabila  a‘zolariga hujum qiluvchi  va  xarob  etuvchi kasallikning 


218 
 
kutilmagan  xavfli  belgilari  ko‗pchilik  iqtisodchilarning  35  yoshdan 
pastkilarida uchrashini nazarda tutadi.
34
  

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   158   159   160   161   162   163   164   165   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish