O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi samarqand qishloq xo’jalik instituti

O’rtacha navlik koeffisiyeti qanday aniqlanadi? 

Sotilgan paxtaning har bir navi 

bo‟yicha  hisoblangan  qiymatlarining  jami  summasini  jami  paxtaning  birinchi  nav 

bo‟yicha  hisoblangan  qiymatining  jami  summasiga  bo‟lish  orqali  o‟rtacha  navlik 

koeffisiyeti aniqlanadi

 

𝑲𝑵

      =

∑ ∑𝒒

𝒊

∗ 𝒔

𝒊

∗ 𝒑

𝒊

 

∑𝒒

𝒊

∗ 𝒑𝟏

𝒊

 

Bunda

∑𝒒

𝒊

−

sotilgan jami paxta miqdori; 

       

𝒔

𝒊

−

har bir paxta navning salmog‟i (hissasi), koeffisiyent hisobida; 

     

  𝒑𝟏

𝒊

−

 birinchi navning bahosi; 

        

𝒑

𝒊

−

 har bir navga tegishli bo‟lgan  sotish bahosi; 

Hisobot  yilidagi  o‟rtacha  navlik  koeffisiyentini  bazis  yilidagi  o‟rtacha  navlik 

koeffisiyentiga solishtirib, paxta sifatining oshgan yoki pasayganligi aniqlanadi. 

∑ ∑𝒒

𝟏

𝒔

𝟏

𝒑

𝟏

 

∑𝒒

𝟏

𝒑𝟏

𝟏

−

∑ ∑𝒒

𝟎

𝒔

𝟎

𝒑

𝟎

 

∑𝒒

𝟎

𝒑𝟏

𝟎

= ±∆

𝒌𝒏

 

Sotilgan mahsulot sifatining o‟zgarishi pul tushumi hajmining o‟zgarishiga hamda 

o‟rtacha sotish bahosining o‟zgarishiga sababchi bo‟ladi. 

Pul tushumi hajmining o‟zgarishiga mahsulot sifati o‟zgarishining ta‟sirini aniqlash 

uchun  «Hisobot  yilida  shu  yil  navlik  darajasi  va  bazis  yilidagi  baho  bo‟yicha 

hisoblangan  pul  tushumi»  hajmidan  «Hisobot  yilida  bazis  yilidagi  navlik  darajasi  va 

bazis  yilidagi  baho  bo‟yicha  hisoblangan  pul  tushumi»  hajmini  chegirib  tashlash 

kerak:

∑ ∑𝒒

𝟏

𝒔

𝟏

𝒑

𝟎

  − ∑ ∑𝒒

𝟏

𝒔

𝟎

𝒑

𝟎

  = ±∆

𝒌𝒏

 

Paxta sifati o‟zgarishining o‟rtacha sotish bahosining o‟zgarishiga ta‟sirini  

aniqlash uchun sifat   o‟zgarishi  hisobiga olingan pul tushumi  hajmini  hisobot  yilida 

sotilgan mahsulotning jami miqdoriga bo‟lishi kerak