Navoiy davlat konchilik instituti

 SHamolning o„rtacha tezligi 
 
SHamol  energiyasi  ishlatilishi  jadalligi  va  samaradorli-  gini  aniqlovchi  uning  asosiy 
tavsifi,  masalan,  sutka,  oy,  yil 
ѐ
ki bir necha yil davomida aniqlangan o‗rtacha tezligidir. 
SHamolning  o‗rtacha  tezligi,  berilgan  vaqt  davrida  vaqtning  teng  intervallari  oralig‗ida 
olingan  bir  necha  o‗lchovlarning  o‗rtacha  arifmetik  qiymatlaridan  olingan  miqdordir. 
Agar,  olingan  barcha  o‗lchovlar 
n
,  o‗lchovlarning  tartib  raqami 
i, 
(
i 
=  1,  2,  …, 
n
)  va 
tezlikning  unga  mos  qiymatini 
vi
,  deb  belgilasak,  barcha  izlana
ѐ
tgan  o‗rtacha  tezlikni 
aniqlaydigan ifoda quyidagi shaklga ega bo‗ladi:  
 
 
 
Xususiy hollar uchun ushbu analitik ifodalar quyidagi shaklga ega bo‗ladilar.  
Agar  bir  sutka  davomida 
L 
o‗lchovlar  olingan  bo‗lsa,  bir  oyda 
K 
sutka  bo‗lsa,  u  holda 
tezlikning 
j 
oy va 
i 
yil uchun o‗rtacha arifmetik qiymati quyidagicha aniqlanadi  
SHa
molning energetik qobiliyatini aniqlovchi o‗rtacha tezlik haqidagi haqqoniy ma‘lumotlarni 
olish uchun, tezlik-  ning tasodifiy  qiymatlari  aniqlash  masalasi  ko‗ndalang  bo‗lib qoladi, 
ya‘ni  zarur  bo‗lgan  hajmdagi  va  o‗lchovlar  davomiyligini  bilish  zarur  bo‗ladi.  Umumiy 
holatda, o‗lchangan ma‘lumotlar soni ortishi bilan o‗rtacha qiymatni hisoblash aniqligi va 
haqqoniyligi  ortadi.  O‗rtacha  tezlikni  raqamli  baholashda  o‗rtacha  tezlikning  variatsiya 
koeffitsienti  ishlatiladi.  Aksariyat,  o‗rtachalashtirish  davri  ortishi  bilan  uning  qiymati 
pasayadi  ya‘ni,  masalan,  o‗rtacha  ko‗p  yillik  tezlik  ko‗p  yilli  o‗rtacha  tezlikdan  kamroq 
farqga ega.  
Masalan,  Rossiyaning  Kolsk  yarim  oroli  qirg‗oqlaridagi  shamol  tezligining  xronologik 
o‗zgarishlari bo‗yicha ma‘lumotlarni to‗plashda shu ma‘lum bo‗ldiki, shamolning o‗rtacha 
ko‗p  yillik  qiymatlarini  va  o‗rtacha  yillik  shamol  tezliklari  variatsiyasini  yildan  yilga 
aniqlash uchun 10 yillik nazoratlarni aniqlash etarli ekan.