Biokimyo pmd

Ba’zi aminokislotalarning almashinuvi

Metionin, serin va glitsin almashinuvi. 

Metionin almashinib

bo‘lmaydigan aminokislotaga kiradi. Uning faol metaboliti S-

adenozilmetionin hisoblanadi. Bu moddadan metil guruhini ajralib

chiqishi S-adenozilgomotsisteinni hosil qiladi. S-C bog‘larini

---

285

gidrolizlanishini L-gomotsistein va adeninga parchalaydi. Gomotsistein

serin bilan birikishi sistationni, uni gidrolizmanishidan esa gomoserin va

sistein hosil bo‘ladi. Gomoserin gomoserindezaminaza fermenti ta’sirida

a ketobutiratni, so‘ng propionil-KoAni hosil qiladi.

---

286

Sisteindan koferment A ning tioetanolamin fragmenti va taurin hosil

bo‘ladi.

Serin bilan glitsin o‘zgarishlarida kofaktori folat kislota unumlaridan

iborat bo‘lgan fermentlar asosiy rolni o‘ynaydi. Serin almashtirsa

bo‘ladigan aminokislotadir, uning uglerodli qismi glyukozadan hosil

bo‘ladi. Glyukoza metaboliti 3-fosfoglitserat degidrillanib, a-ketokislotaga

aylanadi (3-fosfopiruvat). Songra transaminlanish va gidrolitik yo‘l bilan

fosfat ajralib chiqish reaksiyalari serin sintezining poyoniga yetkazadi,

undan esa glitsin sintezlanadi:

3-fosfoglitserat ——— 3-fosfoserin ———— serin  + H

3

RO

4

Serin + TGFK ———— glitsin + N

5

,N

10

-metilen-TGFK + H

2

O

Bu aminokislotalarni parchalanishi piruvat, CO

2

 va N

5

N

10

-

metiltetragidrofolat hosil bo‘lishiga olib keladi. Bu reaksiyalar

glitsinsintaza ferment kompleksi va serin-gidroksimetiltransferaza

fermentlari ta’sirida boradi.

Glitsinning 

α

-uglerod va azot atomlari porfirin halqasini sintezida,

glitsinni to‘liq ozi purin, ot kislotalari va benzoat kislotalari bilan

konyugatlar v kreatin sintezida, serin esa  sfingozin, purin va pirimidin

asoslari, xolin sintezida ishlatiladi.