Biokimyo pmd

55-rasm.

  Krebs halqasi.

---

198

Krebsning limon kislota sikli uglevodlar, yog‘lar va aminokislotalar

parchalanishidagi umumiy yo‘l hisoblanadi. Uglevodlar bilan yog‘lar

bu siklga atsetil-KoA shaklida, aminokislotalar esa – a-ketoglutarat,

suksinat va fumarat shaklida qo‘shiladi. Bir sutkada oqsillar, uglevodlar

va lipidlar almashinuvi natijasida odam tanasining har bir kg og‘irligiga

10 ga yaqin atsetat hosil bo‘ladi. Agarda tana og‘irligi 70 kg ga teng

bo‘lsa, unda 700 atsetat hosil bo‘ladi. Bu miqdordagi atsetil-KoA ning

CO

2

 va H

2

O gacha parchalanishi natijasida hosil bo‘lgan energiya

organizm uchun asosiy energiya manbai hisoblanadi. Aktivlangan

atsetatning koenzim A shakli oksidlanishi Krebs siklida boradi. Bu sikl

1937-yilda Krebs tomonidan taklif qilingan. Gans Adolf Krebs (1904-

yilda tug‘ilgan) O. Varburgning shogirdi bo‘lib, u siydikchil hosil bo‘lish

nazariyasini va limon kislotasi siklini kashf qilganligi uchun 1954-yil

fiziologiya va meditsina sohasida Nobel mukofotiga sazovor bo‘ldi.

Limon kislotasi sikli yopiq metabolitik yo‘l bo‘lib, 8 ta alohida

reaksiyalardan iborat. Oksaloatsetat bu reaksiyada boshlang‘ich hamda

oxirgi mahsulot bo‘lib hisoblanadi (55-rasm):