1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

Qisqacha  tabiiy  sharoiti,  tabiiy  resurslari  va  ularni 
iqtisodiga  ta‟siri.
  Yaponiya  mo‟tadil,  subtropik  va  tropik  iqlim 
mintaqalarida  joylashgan.  Qirg„oq  chizig„ining  umumiy  uzunligi  30 
ming  km,  chamasida.  Xonsyu  orolining  janubiy  sohili,  Sikaku  va 
Kyusyu  orollarning  qirg„oqlarida  qo„ltiq  ko„p,  bu  yerda  murakkab 
qirg„oq  chizig„iga  ega  bo„lgan,  ichki  Yapon  dengizi  joylashgan. 
Yaponiya  hududining  ѕ  qismi  qir  va  tog„lardan  iborat.  Past  tekisliklar 
sohil  bo„ylab  ayrim-ayrim  joylarda  joylashgan.  Mamlakatda  bir  qator 
vulqonlar  mavjud  bo„lib,  jumladan,  eng  katta  vulqon  –  Fudziyama 
(balandligi  3776  metr)  qad  ko„targan.  Iqlimi  mussonli,  shimolida 
mo„‟tadil,  janubida  subtropik,  ayrim  orollarda  asosan  tropik.  Xokaydo 
orolida,  Sap-Poroda  yanvarning  o„rtacha  harorati  –  5
0
S,  iyulniki  22
0
S. 
Materikdan  esgan  qishki  musson  Yaponiya  hududida  sovuq  havo  va 
ko„p yog„in keltiradi.  
Yiliga  30  martagacha  tayfun  bo„ladi.  Bu  vaqtda  kuchli  shamol 
esib,  jala  yog„adi.  O„rtacha  yillik  yog„in  1800  m,  Xokaydo  orolining 
sharqida  yillik  yog„in  800-1200  mm,  Sikoku  va  Kyusyu  orollarida 
3000mm gacha. 
Ichki  suvlari.
 
Daryolari  qisqa,  ammo  sersuv.  Mamlakat 
gidroenergiya  resurslari  52,7  mln.kvt.s  Shundan  21,8  mln.kvt.s 
o„zlashtirilgan.  Ko„pgina  daryolarning  suvi  sug„orishga  sarflanadi. 

---

 
86 
Mayda  ko„llar  ko„p.  Yaponiyadagi  eng  katta  ko„l  Biva  (maydoni  716 
km
2
). 
Yaponiya  hududining  2/3  qismi,  o„rmon  va  butazorlardan  iborat, 
o„rmonlarning  1/3  qismi  ekib  o„stirishi  orqali  yaratilgan.  Yog„och 
zahirasi 1,9 mlrd metr kvd. Yaponiyada jami 700 tur daraxt, buta hamda 
3000 tur o„t o„simligi o„sadi. 
Yaponiyada sut emizuvchilarning 270, qushlarning taxminan 800, 
sudralib yuruvchilarning 110 turi mavjud. Yaponiya qirg„oqlariga tutash 
dengiz suvlarida baliqlarning 600 dan ziyod, molyuskalarning 1000 dan 
ortiq turi yashaydi. 
Yaponiyada  10  mln.  gektar  yerda  tabiat  qo„riqlanadi.  Shuning 
yarmini  23  ta  milliy  bog„  va  davlatga  qarashli  qo„riqxonalar  tashkil 
etgan. 1970 yildan dengiz suv osti milliy bog„lari tashkil etildi. 
Mamlakatni  mineral  boyliklariga  to„xtaladigan  bo„lsak,  bu  kabi 
boyliklarga  mamlakat  ancha  kambag„al.  Yaponiya  biron-bir  yerosti 
boyliklari bilan o„zini o„zi ta‟minlay olmaydi. Shuning uchun mamlakat 
o„z  ehtiyojini  import  hisobiga  qondiradi.  Shu  bilan  birga,  boy  dengiz, 
geotermal,  gidroenergiya,  agroiqlim  resurslariga  ega.  Yaponiya  bu 
resurslaridan samarali foydalanadi.  
3.