1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

14. O„ZBEKISTON RESPUBLIKASINING QISHLOQ  
XO„JALIK GEOGRAFIYASI. 
 
                               Reja: 
 
1.
 
Qishloq xo„jaligini Respublika xalq xo„jaligidagi ahamiyati. 
2.
 
Qishloq  xo„jaligini  joylanishi  va    rivojlanishiga  ta‟sir  etuvchi 
omillar. 
3.
 
Qishloq xo„jalik tarmoqlarini joylanish xususiyatlari: 
 
3-1. Dehqonchilik tarmoqlarining joylanishi. 
 
3-2. Chorvachilik tarmoqlarining joylanishi. 
4. Qishloq xo„jaligini rivojlanish istiqbollari. 
 
1. 
Qishloq xo„jaligini Respublika xalq xo„jaligidagi ahamiyati. 
Respublika  xalq  xo„jaligining  eng  muhim  va  yirik  tarmog„i,  aholining 
oziq-ovqat          mahsulotlariga,  yengil  va  oziq-ovqat  sanoati 
tarmoqlarining  xom-ashyoga  bo„lgan  talabini  qondiradi.  Qishloq 
xo„jaligi  o„simlik  va  hayvonot  mahsulotlarini  dastlabki  va  to„liq  qayta 
ishlashining  turli  jarayonlarini    o„z  ichiga  oladi  va  xalqning  moddiy 
farovonligini ta‟minlashda muhim ahamiyatga ega. 
Respublika  aholisining  62  foizidan  ortig„i  qishloq  joylarda 
yashaydi,  sanoat  salohiyatining  deyarli  yarmi  xo„jalik  mahsulotlarini 
qayta  ishlash  bilan  band.  Qishloq  xo„jaligi  mahsulotlarini  eksport 
qilishdan davlat valyutasining 50 foizi vujudga keladi. 
Ma‟lumki,  yer  va  suv  resurslari  agrar  sektorning    asosiy  ishlab 
chiqarish  vositalari  hisoblanadi.  O„zbekistonda  yerlarning  72  foizi 
qishloq xo„jaligida turli yo„nalishda foydalaniladi hamda respublika suv 
limitining  86  foizi  agrar  sektorda  ishlatiladi.  Vatanimiz  yer  yuzasida 
sug„oriladigan  dehqonchilik  hamda  chorvachilikning  eng  qadimiy 
hududlardan. Uning qulay tabiiy sharoitiga muvofiq tarzda xalqimizning 
mehnat  ko„nikmasi  tufayli  O„zbekiston  paxta,  pilla,  qorako„l  terisi, 
mayiz,  qovun  va  boshqa  mahsulotlar  yetishtirishi  bilan  jahonga  dong 
taratgan. 
Hozirgi  vaqtda  qishloq  xo„jaligida  iqtisodiy  islohatlarni  o„tkazish 
va bozor munosabatlarini chuqurlashtirish bilan bog„liq muhim huquqiy 
–  me‟yoriy  asoslar  yaratildi,  tashkiliy  –  iqtisodiy  yo„nalishlar  ishlab 
chiqildi. 
Ayni  vaqtda    O„zbekiston  qishloq  xo„jaligi  chuqur  islohatlarni 
boshidan  kechirmoqda.  Qishloq  xo„jaligida  bozor  munosabatlarini 

---

 
 
182 
182 
shakllantirish,  mulkchilikning  nodavlat  shakliga  o„tish,  mulkni  davlat 
tasarufidan  chiqarish  va  xususiylashtirish,  dehqon  (fermir)  xo„jaliklari 
faoliyatini  yo„lga  qo„yish  kabi  muhim  masalalar  hal  etilmoqda.  2002 
yilga kelib turli  mulk shakliga ega bo„lgan 2658  ming qishloq xo„jalik 
korxonalari, 72,4 ming fermer xo„jaliklari tashkil etildi. 
Qishloq  joylarda  tomarqa  egalariga  600  ming  gektarga  yaqin 
unumdor yerlar ajratib berildi.  
Hozirgi  vaqtda  qishloq  xo„jaligida  yetishtirilayotgan  oziq-ovqat 
mahsulotlarining  mutloq  ko„p  qismi  iqtisodiyotning  nodavlat  sektorida 
ishlab  chiqarilmoqda.  Ayrim  qishloq  xo„jaligi  mahsulotlarining  ishlab 
chiqarish  strukturasida  fermer  xo„jaliklarining  salmog„ini  quyidagicha 
keltirib o„tamiz (2001 yil foiz hisobida). 
Kartoshka     – 85,1 
Sabzavotlar  – 74,5 
Poliz           - 62,3 
Go„sht           - 91,8 
Sut                - 94,8 
Tuxum          - 60,3 
Jun                - 77,0    
Respublikada    olib  borilayotgan  agrar  siyosat  natijasida  qishloq 
xo„jaligi  ishlab  chiqarilishini  sug„urtalash,  avanslash  va  to„lov 
munosabatlari 
takomillashtirilmoqda. 
Yangi 
agrar 
siyosatining 
bosqichma-bosqich  amalga  oshirilishi  tufayli  O„zbekistonda  qishloq 
xo„jaligi  yalpi  mahsulotlarining  o„sish  sur‟atlari  yildan-yilga  oshib 
bormoqda.