Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
Bobomiz shunda: “Vatan yolg‘iz bizning mulkimiz emas. Mozorga yotgan otalarimiz va endi 
tug‘ilajak avlodlarimizning bu muborak tuproqda haqlari bordir. 
Vatandan ozgina bo‘lsa ham, bir qarich bo‘lsa ham yer bermakka hech bir kimsaning haqqi 
yo‘qdir”,– deb javob beradilar.”
1
Shu tariqa, o‘quvchilar Vatanni sevishni dono bobolardan o‘rganish, Vatan haqiqatan, ona 
kabi muqaddas, yagona va bebaho ekanligini anglab yetadilar. Matn ostida berilgan savollar, 
“Ona yerning tuprog‘i ona sutidek aziz” maqoli mazkur mavzuni mustahkamlashda zarur vosita 
bo‘la oladi. Natijada, o‘quvchilar boshlang‘ich sinflardayoq ona-Vatanni ardoqlash, uni madh 
etishdan tolmaydigan bo‘lib ulg‘ayadilar. Ularning tiniq ong-u shuuriga avvalo, o‘zlari tug‘ilib 
voyaga yetgan go‘shaga nisbatan cheksiz muhabbat ruhi singdirilsa, kelajakda Yurtning chinakam 
fidoyisi bo‘lib kamol topishi tayin. Bunday mavzularni o‘tishda esa o‘quvchilarga xalqimiz, 
yurtimiz tarixidan ixcham hikoyalar so‘zlab berish, tarixiy shaxslar haqidagi bilimlarini yanada 
boyitish foydadan xoli bo‘lmaydi. Masalan, quyidagi ma’lumotlar ilmiy asosga ega: “O‘zbek 
degan so‘z eng boshida – ilk bor paydo bo‘lganida ot turkumidagi emas, sifat turkumiga oid, 
xuddi turk so‘zining ma’nodoshi bo‘lib, o‘ziga ishonuvchi, mustaqil fikrlovchi va ish tutuvchi, 
botir, mard, yovqur, chekinmas singari fazilatlarni anglatgan. Shunday fazilatlarga ega er kishilar 
o‘zbek deb olqishlangan. Olis ajdodlarimiz yaxshi niyat bilan o‘g‘illariga O‘zbek deb ot qo‘ya 
boshlaganlaridan beri bu so‘z sifat turkumidan ot turkumiga ko‘chib o‘tgan va asosan, kishi ismini 
yoki taxallusini anglatuvchi so‘z tarzida qo‘llanila boshlagan.
Tarixiy shaxs O‘zbekxon nomi ham aslida taxallus, uning asl ismi Sulton Muhammadxondir. 
Xalqimizning asosiy qatlami esa Alp Er To‘nga, O‘g‘uzxon zamonlarida, undan ham ko‘p asrlar 
avval – qadim-qadim davrlardan buyon Turonzaminda tubjoy xalq bo‘lib yashab kelmoqda.
XV-XVI asrlardan e’tiboran xalqimiz o‘zini o‘zbek deb, Turon, Turkiston deb yuritilib kelingan 
vatanimizning nomi esa O‘zbekiston deb nomlana boshladi.
Darhaqiqat, 3-sinf o‘quvchilarining o‘z xalqi tarixi, ajdodlari o‘tmishidan voqif bo‘la borishi 
zarur ahamiyatga ega. Va aytish joizki, o‘qituvchi innovatsion faoliyatida turli metodik usullar 
bilan birga, mavzuga doir qo‘shimcha ilmiy-nazariy manbalar, ma’lumotlardan samarali foydalana 
olish ham muhim rol o‘ynaydi. 
M.Hamidovaning “Ona-Vatan” maqolasi ham shu mavzuga bag‘ishlangan bo‘lsa-da, u 
publitsistik uslubga xosligi bilan ajralib turadi. Bunda dalillarning aniqligi, ijtimoiy fikrning 
yetakchiligi, muallifning real ijtimoiy voqelik haqida hikoya qilishi janr xususiyatini belgilaydi. 
Maqolada O‘zbekistonning bugungi kamoli, boyliklari, fabrikalari, xalq xizmati uchun bunyod 
etilgan qulayliklar tilga olingan. Ayniqsa, Asaka shahridagi ulkan avtomobil zavodining ishga 
tushib, u yerdan “Matiz”, “Neksiya”, “Lasetti” kabi yengil avtomobillar chiqishi; Samarqanddagi 
SamAvto zavodida esa mikroavtobuslar ishlab chiqarilishi ta’kidlangan. “
Vatanimiz bizni,– 
uqdiradi muallif
,– onamiz kabi o‘zining issiq bag‘rida mehr bilan erkalaydi, sevib ardoqlaydi, 
voyaga yetkazadi, kamol toptiradi. Shu sababli ham biz Vatanimizni onamiz kabi sevamiz, 
ardoqlaymiz. Uning nomini ona-Vatan deb ataymiz
.”
Ta’kidlangan jumlalardan ayonlashadiki, inson o‘zi tug‘ilib o‘sgan joyi – ona-Vatani 
hisoblanadi, uni “suymak” farz ham qarzdir. 
Zotan, boshlang‘ich sinf o‘qish kitoblaridagi Vatanga muhabbat mavzusining rang-barang 
janrda ifodalanishi mustaqillik yillaridagi o‘qish kitoblarining yangi avlodiga xos hodisa bo‘lsa-
da, bu bir asr ilgarigi an’ananing o‘ziga xos tamoyillar bilan qayta tiklangani shahodatidir. Bu 
vorisiylik bejiz emas, albatta. Abdulla Avloniy ta’biri bilan aytganda, Vatanini suygan kishi uni 
o‘z onasidek, bolasidek asrab avaylaydi, sadoqat ko‘rsatadi, har bir ezgu ishini unga baxshida 
etadi.