Тошкент-2021 3 Апрель 2021 10-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Foydalangan adabiyotlar ro‘yhati:
1. To‘laganova G. Tarbiyasi qiyin o‘smirlar. Toshkent . 2002 y .
2. Davletshin M.G. va boshqalar. Yosh davrlari va pedagogik psixologiya.Toshkent. TDPU 
.2004y. 
3. G‘oziyev E.G‘. Muomala psixologiyasi.UzMU. 2006 y. 
4. G‘oziyev.E.G‘. Psixologiya metodologiyasi.UzMU.2004 y.
5. Karimova V.M. Ijtimoiy psixologiya va ijtimoiy amaliyot. Toshkent. 1999 

---

106
Апрель 2021 10-қисм
Тошкент
KO‘P XONALI SONLARNI RAQAMLASH METODIKASI
Karimova Mashhura Abdulhamidovna 
19-maktab boshlang‘ich ta’lim fani o‘qituvchisi
998982778 . karimovamashhuragmail@.com.
Norin tuman, Namangan viloyati
Annotatsiya
:
Ushbu maqola orqali boshlang‘ch sinflarda matematika o‘qitishva matimatika 
fanini o‘rganishda ilk sinflar bilan ishlash usullar orqali bolalarni fikrlash qobilyatlarini o‘stirish 
haqida keng yozilgan.
Kalit so‘zlar
: matematika, sonlar, o‘qitish, brirlik lar, o‘nliklar, yuzliklar, raqam lash, 
umumlashtirish, ko‘p xonali
Farzandlarimizni ma’rifatli va ma’naviyatli qilish, kasb-hunar egallab jamiyatga nafi tegadigan 
inson bo‘lib kamol topishida ota-onalarga mahalla va ta’lim muassasasi eng yaqin yordamchi 
hisoblanadi. Yoshlarimiz ma’naviyatini shakllantirishda oiladagi muhim, ona tarbiyasi, otalar 
o‘giti, keyinchalik mahal laada, umumta’lim maktablarida, oliy o‘quv yurtlarida beriladigan ta’lim-
tarbiya muhim o‘rin tutadi. Ushbu mavzu yuzasidan o‘qituvchi o‘quvchilar bilan quyidagilarni 
amalga oshirishi va har bir o‘quvchini diqqatini jalb qilib olishi lozim: 
a) predmetlarni bittalab, o‘ntalab , yuztalab , gurhlarga birlash tirib sanash;. 
b) 1000 ichida sonlami o‘qish va y zish ham da u lam i natural qatorda kelish tartibini bilish;
d) sonlarni yuzlik, o‘nlik va birliklardan hosil qilish. 
e) o‘ngdan chapga hisoblaganda, brirlik lar, o‘n liklar, yuzliklar qaysi o‘rida turishini bilish; 
f) sonni xona qo‘shilu vchilari yig‘indisi ko‘rinishida yoza olish va xona b irlik larin i bilish. 
1000 ichida sonlarni raqam lashni o ‘rg an ish n atijasid a o‘q uvchilar quyidagi bilimlar, malakalar 
va ko‘nikmalarni egallab olishlari kerak:
1. 1000 ichida sonla m i raqam lashni, sonning hosil bo‘lishini, o‘zidan oldingi va keyingi 
sonlar bilan aloqa dorligini bilish. 
2. Har bir sonni sonlar qato rid ag i o ‘mini bilish. 
3. Sonlaning o‘miqiy matlarini bilgan hold a o‘qish va yoza olish. 
4.Taqqoslash.
5. Sonni xona yiginidisi ko‘rinishid a yoza olish.
6.Sonlarning natural ketm a-ketligini bilgan holda qo‘shish va ayirishni bajarish. 
7. Uch xonali son va uchinchi xona birliklari tushunchasin I bilish. 
8. 100 ,..., 200 ,..., 300 ,..., 400 ,..., 500 ,..., 600..., 700 ,..., 800, ..., 900, ...1000 sonlari orasini 
toldira bilish. S hu aso sd a 100- l000 acha sonlarni raqamlash.
9. Ishning navbatdagi bosqichida uch xonali sonlarn ing o‘nli tartiblarini, ya’ni, ulaming 
yuzlik lardan va o‘nliklardan, birlik lard an hosil bo‘lganini tushun tirish kerak.Buning uchun 
yuqoridagi cho‘plar dastasi yoki kvadrat shakllardan foydalanish mumkin. Abak, cho‘p kabi 
ko‘rgazmalar ham foydalidir. Yirik birliklarda ifodalangan sonlarni maydaroq sonlar bilan 
almahtirish va aksinchaalmashtirish g amashqlar bajarilish i kerak. Masalan, 2 m, 3 m, 5 m ni 
sm g a aylantiring. 600 sm necha metrga ten g va h.k. 
Yozma raqamlash. 
Bu yerda ham oldin 
ikki xonali sonlarni yozma raqamlashni takrorlash zarur: 
1) «Son» va «raqam » atamalarining ma’nolari va ular orasidagi farqlar.
2) Sonlarning yoz ilishida raqam laming o‘rin qiymati.
3) Ikki xonali sonlarning xona tarkibi tah lilig a oid mashqlar bajarilish i kerak. Quyidagi 
mashqlarni bajarish yozm a raqamlashga oid bilimlarni mustahkam laydi: 1. Sonlarni daftaringizga 
tartib bilan yozing: 196, 169, 700, 1000