Guliston davlat universiteti kasbiy pedagogika fandan

 Tarbiyaviy ishlar mexanizmi. 
Bunday vazifalarni hal etsh pedagogik jamoaning jismoniy 
va  manaviy barkamol avlodni tarbiyalash, talabalarni Vatanga sadoqat, yuksak  axloqli,  mehnatga 
halol  munosabatda  bo‘lish  ruhida  tarbiyalash  ishiga  sezilarli  hissa  qo‘shayotgan  yoshlar  bilan 
ishlovchi  barcha  davlat  va  jamoatchilik  tuzilmalari  (O‘zbekiston  Respublikasi  Xalq  ta’limi 
vazirligi,  Madaniyat  ishlari  vazirligi,  Adliya  vazirligi,  Mudofaa  vazirligi,  Davlat  sport  qo‘mitasi, 
«Manaviyat  va  marifat»  jamoatchilik  markazi,  «Mahalla»,  «Kamolot»,  «Sog‘lom  avlod  uchun», 
«Nuroniy»,  «Ulug‘bek»,  «Umid»,  «Ustoz»  jamg‘armalari,  Inson  huquqlari  bo‘yicha  markaz  va 
hokazo) bajarayotgan ishlar, dasturlardan foydalanilgan holda tarbiyaviy ishlar mexanizmini ishlab 
chiqish  va  yoshlar  tafakkuriga  ta’sir  etish  ko‘zlangan  maqsadga  erishishda  muhim  tarbiyaviy 
ahamiyatga ega. 
Kasbiy  ta’lim  muassasalarida  olib  borilayotgan  ishlarning  mohiyati,  uning  milliy  istiqbol 
mafkurasiga  asoslangan,  manaviy-axloqiy,  huquqiy,  vatanparvarlik,  fuqaroviy,  mehnat,  madaniy-
maishiy, ekologik va shu singari yo‘nalishlar bilan erishiladigan g‘oyaviy amal va ideallarga mos 
holda  olib  borilishi  maqsadga  molik  masala.  Bu  muammolarni  amalga  oshirish  barcha 
pedagoglarining oldida turgan yuksak vazifadir.  
Mustaqillik sharoitida talaba-yoshlarni manaviy-axloqiy tarbiyalashda qator vazifalarni hal 
etish talab etiladi. Jumladan: 
-har  bir  ta’lim  oluvchining  ongida  davlat  mustaqilligi  xalqning  oliy  g‘oyaviy-axloqiy 
qadriyati ekani, o‘z vatani bilan faxrlanish, uning xavfsizligini taminlash va O‘zbekistonning ulug‘ 
tarixiy  o‘tmishi,  bozor  munosabatlariga  asoslangan  yangi  demokratik  jamiyat  qurishda  tanlab 
olgan  o‘ziga  xos  yo‘lini  mustahkamlash,  islom  dini  ruhi  bilan  sug‘orilgan  oliy  manaviy-axloqiy 

---

 
117 
qadriyatlar,  xalqning  insonparvarlik  an’analari  hamda  umuminsoniy  o‘ivilizasiya  yutuqlari 
ahamiyatini to‘g‘ri tushuntirish va uni etiqodga aylantirish; 
-ta’lim oluvchilarda umuminsoniy insonparvarlik axloqi, madaniyati meyorlari, zamonaviy 
qadriyatlar  ehtiyoji,  o‘zini  yuqori  tutish  va  viqor  saqlash,  oilaviy  tantanalarda  o‘zini  ko‘rsatishga 
urinish, xizmat vazifasidan shaxsiy maqsadlar uchun foydalanish ko‘rinishlariga murosasiz bo‘lish 
ruhini  tarbiyalab  borish  ularning  yuqori  axloq  malakalari  bilan  qurollantirishning  garovi  bo‘lib 
hisoblanadi. 
Axloqiy tarbiya tarbiyaviy ishlar majmuida yetakchi o‘rin tutadi. Axloq yoki odob deganda 
-  kishilarning  mazkur  jamiyat  uchun  xarakterli  va  muayyan  ijtimoiy  munosabatlar  tizimi  bilan 
tarixan  bog‘liq  bo‘lgan  xulq-atvorlarni  belgilab  beradigan  qonun-qoidalar  yig‘indisi  tushuniladi. 
Jamiyat  tomonidan  belgilanadigan  talablar  shaxs  xulqini  baholash  uchun  mezon  bo‘lib  xizmat 
qiladi. Ana shu talablarga muvofiq shaxs xulqining mazmuni mamlakatda sharqona axloq-odobga 
asoslangan  milliy  tarbiyani  amalga  oshirishdan  iborat  bo‘lishi  lozim.  Bunday  jamiyatni  qurish 
jarayoni yangi ijtimoiy munosabatlarni hosil qilish bilan bog‘liq. Shu manoda bugungi kun ta’lim 
tizimida  amalga  oshiriladigan  axloqiy  tarbiyaning  asosiy  mezonlari  milliy  axloq  meyorlarini 
tashkil etadi. 
Kasb  ta’limi  muassasalarida  talaba-yoshlar  orasida  axloqiy  tarbiyani  amalga  oshirish 
avvalo,  ularda  axloqiy  tushuncha  va  ishonch  hissini  yaratishdan  boshlanishi  maqsadga  muvofiq. 
Chunki  yoshlarda  axloqiy  tushuncha  va  etiqodni  tarkib  toptirmay  turib,  axloqiy  odatlar, 
shuningdek,  xatti-harakat  bilan  bog‘liq  odat  va  malakalarni  hosil  qilib  bo‘lmaydi.  Bunda  asosan 
talaba-yoshlarga  axloq-odob  meyor  va  qoidalari  mazmuniga  oid  bilim  berishga  katta  ahamiyat 
berish  lozim.  Bunda  asosan  yaxshi  bilan  yomon  o‘rtasidagi  farq  tushuntiriladi.  So‘ngra  yaxshi 
xulqlarni  hosil  qilishga  qaratilgan  faoliyat  uyushtiriladi.  Ana  shu  yo‘sinda  yoshlarda  axloqiy 
tushunchalar vujudga keladi va xulqiy odatlar hosil qilinadi.