Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet303/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   299   300   301   302   303   304   305   306   ...   643
Bog'liq
Mantiq

 

 

 

154 



 

olganda, har qanday kashfiyotning mohiyatida ma’lum ma’noda yakkalikni umumlashtirish yotadi. Induktiv 

xulosa chiqarish tafakkurning o’ziga xos uslubi hisoblanadi. Fikrlashning induktiv uslubi haqidagi dastlabki 

ma’lumot qadimgi yunon falsafasiga borib taqaladi. Buyuk yunon faylasufi Suqrot (e.a.469-399) har qanday 

bilim  umumiylik  haqidagi  tushunchadir.  Umumiylik  esa  alohida  hodisalarni  o’rganish  va  solishtirish 

natijasida  yuzaga  keladi,  deb  bilgan.  Induktiv  xulosa  chiqarish  mantiqiy  usuliga  Suqrot  asos  solganligini 

Arastu  o’zining  «Metafizika»  asarida  ko’rsatib  o’tgan  edi.  U  ikki  narsa  Suqrotga  taalluqli:  biri  induktiv 

muhokama, ikkinchisi esa umumiy ta’riflardir, deb ko’rsatgan.  

Induktiv  xulosa  chiqarish  to’g’risidagi  ta’limot  Arastu  qarashlarida  rivojlantirildi.  U,  jumladan,  «Oddiy 

sanash induksiyasi» va noto’liq induksiya to’g’risida ma’lumot bergan. XVII-XVIII asrlarda tabiatshunoslik 

fanlarining  rivojlanishi  induktiv  logikaga  qiziqishni  kuchaytirdi.  Ingliz  faylasufi  Frensis  Bekon  o’zining 

«Yangi  organon»  asarida  oddiy  sanash  yo’li  bilan  hosil  bo’ladigan  ommabop  induksiya  har  doim  ham 

ishonarli bo’lavermaydi;  

Induksiyaning  shunday  nomlarini  topmoq  kerakki,  ular  hodisalarning  muhim,  asosli  tomonlarini  o’zida 

umumlashtirsin, deb ko’rsatgan edi. Bekon bunday shakllarni muayyan sxemaga (tartibga) solib o’rganishni 

taklif  etdi.  Uning  fikricha,  barcha  xilma-xil  hodisalarni  muayyan  sanoqli  shakllarga  solish  mumkin.  Bu 

qarash  cheklangan  bo’lsada,  o’rta  asr  sxolastikasiga  qarama-qarshi  o’laroq  o’rganishni  faktlardan,  olamni 

o’rganishdan boshlash talabini ilgari surganligi bilan ahamiyatli.  

Induksiya tushunchasi fanda 3 ma’noda qo’llanadi:  

1. Induktiv xulosa chiqarish ma’nosida  

2. Olamni bilish metodi ma’nosida  

3. Muhokama yuritish uslubi ma’nosida  

 

Induktiv xulosa chiqarish shunday mantiqiy uslubki, muayyan turkumga mansub ayrim predmetlar haqidagi 



bilimlardan butun turkum haqidagi umumiy fikrlar hosil qilinadi.  

Induktiv  xulosa  chiqarish  ma’lum  ma’noda  haqiqatga  yaqin  xulosa  chiqarishdir.  Induktiv  xulosaning 

chinligi quyidagi qoidalarga bog’liq bo’ladi:  

1)  Asoslarning  chinligi;  2)  Ular  orasidagi  aloqadorlikning  real  mavjudligi.  Lekin  bundan  har  qanday  chin 

asoslardan chin xulosa chiqarish mumkinligi kelib chiqmaydi.  

Bu xatolar mantiqning yetarli asos qonunini buzib talqin etishdan kelib chiqadi.  

Induktiv xulosa chiqarish 2 yo’l bilan amalga oshiriladi:  

a) To’liq induksiya  

b) Noto’liq induksiya a) 


Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   299   300   301   302   303   304   305   306   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish