Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

«Sivilizatsiya» 

(lot.  «civilis»  –  «fuqarolik»,  «davlatga  doir»)  atamasi  har  xil  ma’noda  ishlatiladi. 

Birinchidan, 

sivilizatsiya  –  insoniyat  rivojlanishida  varvarlikdan  keyin  boshlangan  va  sinflar,  davlat 

vujudga kelishi, urbanizatsiya va yozuv paydo bo‘lishi bilan tavsiflanadigan tarixiy bosqich. 

Ibn  Xaldun  (1332–1406)  o‘z  davrida  birinchi  bo‘lib,  sivilizatsiyalarning  yuzaga  kelishi,  rivojlanishi  va 

tanazzuli haqida ilmiy asosslangan g‘oyalarni ilgari suradi. Jumladan madaniyatlar va davlatlarning paydo 

bo‘lishi,  yashashi  va  inqirozi  muayyan  tarixiy  qonuniyat  ekanligini,  unga  tabiiy  geografik  va  iqtisodiy 

omillar, turmush tarzi va dunyoqarashlar jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkinligini aytadi. 

I.A.Karimov,  «Har  qanday  sivilizatsiya  ko‘pdan  ko‘p  xalqlar,  millatlar,  elatlar  faoliyatining  va  samarali 

tar’sirining  mahsulidir.  Bir  so‘z  bilan  aytganda,  ko‘chmanchilar,  bosqinchilar  kelib  ketaveradi,  lekin  xalq 

boqiy qoladi, uning madaniyati abadiy yashaydi»

31

, deb ta’kidlaydi.