Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги иқтисодий ва

Альтернатив вариантлардан танлов (tradeoff)
- танлаб 
олинган вариантни альтернатив вариантдан воз кечиш эвазига 
амалга оширилишини тақозо этувчи қарорни қабул қилиш 
зарурати. Макроиқтисодий терминлар доирасида иқтисодий 
терминлар 
сиёсатни 
чора-тадбирларини 
ишлаб 
чиқиш 
жараёнида у ёки бу ғояларни танлов-муаммоларини белгилаш 
учун ишлатилади. Масалан, ишсизликнинг ўсиши ва инфляция 
жадаллиги, фойданинг ўсиши ёки иш хақининг олиши орасидаги 
танлов муаммоси. 
Девальвация (devaluation)
- мамлакат савдо ва тўлов 
балансининг кескин ёмонлашуви, валюта курсининг пасайиши 
билан боғлиқ ҳолда миллий пул бирлиги қийматининг расмий 
тартибда пасайтирилиши. 
Пул базаси - МО (monetary base)
- Муомаладаги нақд 
пуллар, каccадаги корхоналарнинг пуллари ва миллий банкдаги 
тижорат банк резерви. 
Муомаладаги пуллар (currency)
- мамлакатнинг пул 
бирлиги ва унинг типи (олтин, кумуш, қоғоз): пулга 
тенглаштирилган тўлов воситалари: пул ҳисоб- китобларини 
тақоза этадиган халқаро иқтисодий айирбошлаш ва бошқа 
алоқаларда қатнашади. 
Дефляция (deflation)
- инфляция даврида чиқарилган 
муомаладаги қоғоз пулни камайтириш. Давлат томонидан 
муомаладаги пул миқдорини камайтиришга қаратилган молия ва 
пул- кредит тадбирларини қўллаш билан амалга оширилади. 
Депозитлар (deposits)
- омонат асраб қўйилган: 1) банк ва 
омонат кассаларга қўйилган омонатлар: 2) банк дафтардаги 
ёзувчилар: 3) кредит муассасаларига сақлаш учун топширилган 
қимматбаҳо қоғозлар (акция ва облигация).
Талаб этилугунга қадар сақланадиган депозитлар 
(demand deposits)
- банкдаги қўйилмаларда талаб этилгунгина 
қадар сақланадиган пул воситалари. 
Дивиденд 
(dividend)
- 
ҳиссадорлик 
жамиятлари 
фойдасини бир қисми бўлиб, акциянинг сони ва турига қараб 
ҳар йили ҳиссадорлар орасида тақсимланади.
Дисконт (dicount)
- марказий банк томонидан тижорат 
банкларга бериладиган қарзларга қўйиладиган фоиз. 

---

209 
Даромад (income)
- ишлаб чиқариш натижасида тушган 
пул (фойда). 
Шахсий даромад (personal income)
- Жисмоний 
шахсларнинг солиқ тўлагунга қадар даромади. 
Миллий даромад (national income)
- миллий ишлаб 
чиқаришда олинадиган даромад, ёки иқтисодиётнинг барча 
турдаги даромадининг баҳоси. 
Даромаднинг мавжуд миқдори (disposable income)
- 
саЎзбекистон харажатлар ва жамғармалар учун ишлатиш 
мақсадида иқтисодий секторларнинг қўлида мавжуд бўлган 
даромадлар. Даромадлар ва тўғри солиқлар орасида фарқ билан 
аниқланади. 
Фактор даромад (factor incomte)
- ишчи кучи капитал 
мулк, ишлаб чиқариш омилларининг қўлланиши натижасида 
юзага келадиган даромад. 
қарзлар - “заёмлар” (borrowing)
- маълум бир муддатга 
қайтариб олиш шарти билан берилган маблағлар. қарзлар 
қуйидагича бўлиши мумкин: фоизсиз тижорат шаклидаги 
қарзлар, имтиёзли қарзлар ҳамда ички ва ташқи қарзлар. 
Иқтисодий 
сиёсатда 
қарзлар 
қуйидаги 
ҳолатларда 
фойдаланилади: жисмоний: юридик шахслар қарзлари ички 
қарзларга киради. 
Аҳолининг бандлиги (employees)
- ижтимоий ишлаб 
чиқаришни фуқаролик секторида банд бўлган ва мамлакат 
қонунчилиги томонидан аниқланган нормаларга мос равишда 
ҳисобга олинадиган меҳнатга лаёқатли ёшдаги аҳоли. 
Жами банд аҳоли (employees)
- банд бўлган аҳоли ва 
ҳарбий хизматчилар. 
Бандлик даражаси (rate of empioyees)
- бандларни 
умумий сонини меҳнатга лаёқатлаш ёшдаги аҳолига нисбати.