Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

4.    Antiinflyatsiya  siyosati  va  jahon  moliyaviy-iqtisodiy  inqirozi 

sharoitida uni amalga oshirish xususiyatlari. 

Antiinflyatsiya  siyosati-baholar  umumiy  darajasini  barqarorlashtirish, 

inflyatsion keskinlikni yumshatishga yo‘naltirilgan makroiqtisodiy siyosat. 

 Antiinflyatsiya siyosati  inflyatsiyani yuzaga keltirgan sabablarni tugatishga 

qaratilgan  faol  va  inflyatsiya  sharoitlariga  moslashishga  qaratilgan  passiv  

ko‘rinishda bo‘lishi mumkin.  

 

Аксилинфляция 

сиёсати 

 

ялпи талабни  тартибга 

солиш 

 

ялпи таклифни 

тартибга солиш 

 

---

 

 

 

 Antiinflyatsiya siyosati o‘z ichiga quyidagilarni  oladi: 

   -yalpi talabni  tartibga solish; 

    -yalpi taklifni tartibga solish. 

Keynschi  iqtisodchilar  birinchi  yo‘nalish  tarafdorlari  bo‘lib,  ular  davlat 

buyurtmasi  va  arzon  kredit  hisobiga  samarali  talabni  shakllantirish  asosida  yalpi 

taklif  darajasini  ko‘tarish  mumkin  deb  hisoblashadi.  Hukumatnin  bu  tadbirlar 

iqtisodiy pasayishni qisqartiradi va ishsizlikni kamaytiradi. 

―Antiinflyatsiya siyosatining monetarstik yo‘nalishi tarafdorlari keyinchalik, 

keynschilarning  inflyatsiyaga  qarshi  kurash  bo‘yicha  takliflari  doimo  samara 

beravermagach  va  kamchiliklari  yuzaga  chiqib  qolgach  yuzaga  keldi.  Jumladan,  

bir  qator  mamlakatlarda  davlat  qarzi  haddan  oshib  ketdi.    Bunday  sharoitda 

monetaristlar  radikal  asilinflyatsiya  usullarini    taklif  etishdi.  Ular  yalpi  talabni 

konfiskatsiya  tipidagi  pul  islohoti  o‘tkazish  hisobiga  cheklash  va  byudjet 

taqchilligini ijtimoiy dasturlarni qisqartirish kamaytirishni taklif etishdi‖.  

Monetaristlar  inflyatsiya  aynan  pul  bilan  bog‘liq  hodisa  bo‘lganligi  sababli 

shok  terapiyasi  pul  massasining  o‘sish  sur‘atlarini  keskin    qisqartiradi  va 

inflyatsiya  sur‘atlarini  tushiradi  deb  hisoblashadi.  Ammo  bunda  ishlab  chiqarish 

keskin pasayishi va bandlilik qisqarishi  mumkin. 

Monetaristlar  tomonidan  taklif  qilinayotgan  Antiinflyatsiya  siyosatining 

yana bir ko‘rinishi - inflyatsiya  sur‘atlarini asta sekinlik bilan pasaytirib borish ( 

graduallash  )  usulidir.  Bu  usulda  inflyatsiya  sur‘atlari  pul  massasini  ko‘p 

marotalaba,  lekin  oz  ozdan  kamaytirish    orqali    pul  massasining  o‘sish  sur‘atini 

pasaytirishni  ko‘zda  tutadi.    Graduallash  usuli  inflyatsiyani  asta  sekinlik  bilan 

pasaytira borib iqtisodiyotda chuqur pasayishni oldini olish imkonini beradi.  

Graduallash  usulini  qo‘llash    pul  massasi  va  baholar  darajasining  yillik 

o‘sish sur‘ati 20-30 foizdan oshmaganda  muvaffaqiyatli bo‘ladi, deb hisoblanadi. 

―Soliqlar  tarkibini o‘zgartirish, yalpi soliq tushumlaridagi  to‘g‘ridan-to‘g‘ri 

soliqlarning  ulushini    kamaytirish,  bilvosita  soliqlar  ulushini    ko‘paytirish,  soliq 

stavkalarini pasaytirish, ularning rag‘batlantirish funksiyalarini kuchaytirish, davlat 

byudjeti xarajatlarini pasaytirish kabilar ham inflyatsiyaga qarshi kurash tadbirlari 

hisoblanadi‖. 

 Antiinflyatsiya  siyosatining  u  yoki  bu  turini  tanlash  inflyatsiya 

jarayonlarining xususiyatiga bog‘liq.