N. M. Kayumova

Mehnat faoiiyatida:

- Mehnat  majburiyatlarini  (o'z-o'ziga  xizmat  ko'rsatish, 

navbatchilik, ish o'rnini tartibli saqlash] yaxshi bajarish;

-  Bajarilgan ish sifat va natijasi;

- Vazifalarni o'zaro adolatli taqsimlay olishlari;

- Do'stona ishlay olishlari;

- Mehnat  jarayonida  madaniy  xulq-atvor  qoidalariga 

rioya  qilishlari  orqali  tarbiyachi  bolalarda  mustaqillikni, 

tirishqoqlikni,  uyushganlik  va  javobgarlikni  his  qilish 

mas'uliyatini shakllantirishda foydalanadi.

Bolalarning jamoa mehnatlari mazmunlari va uyushtirilishi 

murakkablashib,  bolalar  guruhlariga  birikib  ishlashadi, 

bunda  hamkorlikdagi  mehnat  amalga  oshiriladi.  Bolalarning 

jamoa mehnati faoliyati asoslarini muvaffaqiyatli  egaliashlari, 

mehnatda  mustaqillik  va  uyushganlikni  shakllanganligining 

ko'rsatkichi  bolalarning  mehnat  maqsadini  tarbiyachi  bilan 

birgalikda  rejalashtirishlari  va  uning  natijasini  tasavvur 

qilishlari, zarur materiallarni ajrata olish, vazifalarni mustaqil 

taqsimlash va mehnat natijasini to'g'ri baholay olishlari lozim. 

Mehnat burchagida bolalarga tushunarli bo'lgan mehnat turlari 

bilan  mustaqil  shug'ullanish  uchun  barcha  zarur  narsalar 

bo'lishi  kerak.  Bolalarga  uskuna,  o'yinchoq,  qo'llanmalarni 

guruh  xonasida  tartibli  saqlash  uchun  mas'uliyat  hissi

391

---

shakllantiriladi,  bu  maqsadda  har  haftada  guruh  xonasini 

jamoa  bo'lib  yig'ishtirishda  qatnashadilar.  Bunda  bolalarning 

badiiy-estetik  didlari  ham  rivojlantiriladi.  Guruhda  estetik 

muhitni  yaratishda  ishtirok  etishlari  ta'minlanadi,  kattalar 

mehnati 

haqidagi  tasavvurlari  kengaytiriladi, 

kishilar 

mehnatiga  hurmat  hissini  tarbiyalash,  ishlab  chiqarish 

korxonalari  qurilishlari  umumlashtiriladi.  Madaniy-maishiy 

xizmat  xodimlarining  mehnatlari  to'g'risida  tushuncha  hosil 

qilinadi.  Shunday  qilib,  maktabgacha  ta'lim  muassasasida 

tashkil  etiladigan  jarayonlarning  butun  tizimi  maktabgacha 

yoshdagi  bola  ongi,  xulq-atvori  va  shaxsini  qayta  qurishga, 

bolalarda  mehnat  taTimining  yangi  sharoitlariga  faol  har 

tomonlama tayyorgarlikni shakllantirishga xizmat qiladi.

Bolaning  maktab ta'limiga  maxsus tayyorgarligi  mehnatda 

o'qishga  umumiy,  psixologik tayyorgarligiga  qo'shimchadir.  U 

bolalarda  matematika,  ona  till  kabi  o'quv  fanlarini  o'rganishi 

uchun zarur bo'lgan maxsus bilim, ko'nikma va malakalarning 

mavjudligiga  ko'ra  aniqlanadi.  Maktabgacha  ta’lim  muassa­

salarida  bolalarda  eng  oddiy matematik tasavvurlarni  tarkib 

toptirish, nutqni  o'stirish, o'qish va savodni egallashga tayyor- 

lanish  yuzasidan  o'tkaziladigan  jadal  ish  bolalarni  maktabda 

o'qishga maxsus tayyorlashning zarur darajasini ta’minlaydi.