Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq


An’anaviy  san’at  turlari



Download 7,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet435/596
Sana01.01.2022
Hajmi7,04 Mb.
#299388
1   ...   431   432   433   434   435   436   437   438   ...   596
Bog'liq
904c905561308df8123e757d91daf0b330868b1d

An’anaviy  san’at  turlari. 

Avval  aytganimizdek,  barcha  san’at  turlari  dastlab  vujudga 

kelganida, ularda bevosita manfaatdorlik, fidoyilik jihatlari ustuvor bo‘lgan, hunar sifatida qabul 

qilingan:  yuqoridagi  badihago‘ylik  ham,  xattotlik  ham  tekinga  bajarilmagan.  Keyichalik  ularda 

estetik xususiyatlar, xususan, go‘zallik asosiy  maqsadga aylangan. An’anaviy san’at turlarining 

ba’zilarida  ana  shu  ikki  tomon  baravar,  bevosita  tarzda  saqlanib  qolgan.  Bunday  san’at  turlari 

sirasiga me’morlik va ko‘rgazmali san’at kiradi.  

Me’morlik.

 Bu san’at turining paydo bo‘lishi insonning turar joyga bo‘lgan ehtiyojidan kelib 

chiqqan va odamning estetik tabiati uni tobora go‘zallashtirib borishni talab etgan. Keyinchalik bu 

talab  o‘limdan  keyingi  “turar  joyga”  maqbaralarga  tadbiq  etilgan.  Undan  so‘ng  hukumdorlar 

saroyilari,  devonxonalar  turli  rasmiy  va  norasmiy  xizmat  binolari,  ibodatxonalar  ham  ana  shu 

go‘zallik qonuniga binoan qurilgan. Ispaniyadagi Al-Humro masjidi, Olmoniyadagi Kyoln jomesi, 

Xivadagi Nurillavoy saroyi va boshqalar shular jumlasidan.  

Me’morlik – mavjudligi makon bilan shartlangan san’at turi. Unda hajm, makonni egallash 

xususiyati  birinchi  o‘rinda  turadi,  deyishadi,  aslida  “xajm”  emas,  mahobat  atamasini  qo‘llash 

maqsadga  muvofiq,  zero  mahobat  ulug‘vorlik  ifoda  topgan  hajmdir.  Me’morlikning  san’at 

sifatidagi  estetik  mohiyati uning kulgililik xususiyatini  inkor qilishi  va ulug‘vorlik xususiyatini 

barqaror etishi bilan bog‘liq, hech bir san’at turida ulug‘vorlik bu qadar o‘zini yaqqol namoyon 

qilmaydi.   

Ko‘rgazmali-amaliy  san’at.

 

Ko‘rgazmali-amaliy  san’at  qadimdan,  mehnat  qurollari, 

hunarmandchilikning  rivojlanib  borishi  bilan  kundalik  turmush  ehtiyoji  uchun  qo‘llaniladigan 

ash’yolarni bezash, me’morlik inshootlarini turli naqshlar va koshinlar vositasida go‘zallashtirish 

orqali  estetik  telablarga  javob  berib  keladi.  Aynan  ana  shu    san’at turida  hunarmandchilikning 

san’atga  aylanishi  ro‘y  beradi.  M.,  aytib  o‘tganimizdek,  XVIII-XIX  asrlardagi  Buxoro-Qo‘qon 

uslubida  naqshlangan go‘zal  mis qumg‘onlar dastlab  faqat o‘zining  muayyan  maqsadga  xizmat 

qilishi  bilan diqqatga sazovor edi. Lekin  hozirgi  paytda ular  har  biri  betakror san’at namunasi, 

misgar  ustaning  san’atkorlik  mahorati  tajassum  topgan  ma’naviy  qadriyat  tarzida  idrok  etiladi. 

YOki yog‘och o‘ymakorligini olaylik, uni biz hozirgi paytda hunar emas, san’at mahsuli tarzida 

qabul qilamiz.  

Haykaltaroshlik-monumental san’at.

 

Eng qadimgi, ibtidoiy davrlardan boshlab hozirgacha 

haykaltaroshlik o‘z  maqeini  yo‘qotmay kelayotgan san’at turlaridan  biri. Bu san’atning asosida 

faqat  oniy,  bir  lahzalik  san’at  tasviri  yotadi.  Haykaltarosh  tomonidan  ana  shu  eng  muhim 

harakatini topish hamda unga mos nur va soyani tanlash yuksak isde’dodni talab qiladi.   

Haykaltaroshlik  monumental  san’at  deyiladi.  CHunki  ko‘pincha  u  katta  hajmli  haykallar 

yoki majmularni o‘z ichiga oladi. Ayni paytda uning kichik hajmdagi va har biri o‘ziga xos bo‘lgan 

holda  muayyan  yuzalikda  shakllar  uyg‘unligini  tashkil  etadigan  ko‘rinishlari  ham  mavjud. 

Haykaltaroshlikning birinchi hiliga alohida makonni egallagan va har hil rakkursda tomosha qilish 

mumkin bulgan asarlar kiradi.   

Istiqloldan so‘ng mamlakatimizda monumental san’atning milliy g‘urur va iftixor tuyg‘usini 

shakllantirishdagi ahamiyati, uning  ma’naviyatimizning  yuksalishidagi o‘rni  masalasiga alohida 

e’tibor qaratildi. Bu borada Prezidentimiz Islom Karimovning “YUksak ma’naviyat   - engilmas 

kuch”  asarining  “Vatanimiz  taraqqiyotining  mustahkam  poydevori”  deb  nomlangan  bobida 





Download 7,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   431   432   433   434   435   436   437   438   ...   596




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish