H. A. Jamolxonov

qozi
  va 
mirshab
  leksemalari  feodal 
tuzumdagi voqelikni, 
sudya
 va 
militsioner
 leksemalari esa hozirgi demokratik tuzumga 
xos voqelikni nomlaydi.  
 
104-§.
 Sinonimik munosabatda bo’lgan so’zlar o’zbek tili lug’at boyligining turli 
leksik qatlamlariga mansubdir. Masalan, 
anglamoq
 (o’zb.) – 
tushunmoq
 (o’zb.); 
go’zal
 
(umumtil) – 
suluv
 (dial.); 
husn
 (ar.) – 
chiroy
 (f-t.); 
xat
 (ar.), - 
maktub
 (ar.) – 
noma
 (f-t.); 
kishi
 (o’zb.) – 
odam
 (ar.); 
ko’k
 (o’zb.) – 
osmon 
(t-f.) – 
falak
 (ar.); 
analiz
 (r-b.) – 
tahlil
 
(ar.); 
tema
 (r-b.) – 
mavzu
 (ar.) kabi. 
 
105-§.  Sinonimiya  va  polisemiya
  o’rtasida  ma’lum  bog’lanish  bor.  Xususan, 
polisemantik leksema har bir ma’nosi bilan boshqa-boshqa sinonimik qatorlarga kirishi 
mumkin: 
olov
 yoqmoq va 
o’t
 yoqmoq (sinonimlar: 
olov
 va 
o’t
), quyosh 
olovi
 va quyosh 
xarorati
 (sinonimlar: 
olov
 va 
xarorat
), 
olov
 yigit va g’
ayratli
 yigit (sinonimlar: 
olov
 va 
g’
ayratli
) kabi. 
Sinonimlar nutqda muhim uslubiy vosita sanaladi: ular nutqning ravon va ta’sirli 
bo’lishini, fikrning aniq va obrazli chiqishini ta’minlaydi. 
I z o h: Sinonimiya hodisasi frazemalar va grammatik birliklar (morfemalar, so’z 
birikmalari va gaplar) doirasida, shuningdek, leksema va frazema munosabatlarida ham 
uchraydi. (Bu haqda «Frazeologiya» va «Grammatika» bo’limlariga qaralsin).