Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

3. Мактабгача таълим педагогикаси фанининг илмий тадқиқот 
методлари.  
Илмий тадқиқот ишлари таълим-тарбия самарадорлигини ошириш билан 
боғлиқ вазифаларни халқ таълимининг ҳамма бўғинларидаги ўқув-тарбиявий 
ишларни келгусида янада яхшилаш йўлларини топиш учун амалга оширилади. 
Илмий тадқиқот методлари (метод — лотинча йўл деган маънони англатади) 
орқали амалга оширилади. Илмий тадқиқот ишида олимлар педагогика, 
мактабгача таълим педагогикаси ва психология фанининг вакилла- ри, мактаб 
ўқитувчилари, болалар боғчалари тарбиячилари ва шунингдек, тарбия бериш 
амалиёти билан бевосита боғлиқ бўлган кишилар қатнашадилар. 
Педагогик воқеа-ҳодисаларнинг қонуниятларини очиш ҳар хил йўллар 
билан амалга оширилиши мумкин. Тадқиқотнинг эмпирик даражасида ҳар хил 
фактик материаллар йиғилади, улар тўлиқ ёритиб борилади, шунингдек 
воқеалар ўртасидаги объектив боғлиқликлар аниқланади, тадқиқ этилаётган 
воқеа қар томонлама пухта ўрганилади. Тадқиқотнинг назарий даражаси 
ўрганилаётган воқеанинг моҳиятини аниқлашга йўналтирилган махсус 
тизимлаштириш ва таҳлил усулидир. Илмий тадқиқот ишини олиб боришда 
қўлланиладиган мактабгача таълим педагогикаси фанининг ривожланишини 
таъминлайдиган илмий тадқиқот методларига қуйидагилар киради.
А
дабиётларни ўрганиш методи
. Адабиётларни ўрганиш жараёнида 
миллий ва умуминсоний қадриятларни акс эттирувчи буюк мутафаккир 
педагогик олимларнинг асарлари, Ўзбекистон Республикаси Президенти 
асарлари таълим - тарбия борасида қабул қилинган қарорлар тадқиқот 
мавзусига оид дарслик, рисола ва мақолалар, педагогик. психологик 
тадқиқотлар, диссертациялар ўрганилади.
Кузатиш метода
. 
Кузатиш - адабиётларни ўрганишдан кейин 
бошланадиган жараён. Кузатишда тадқиқотчи маълум педагогик ҳодисани, 
мақсадни кўзлаб ташкил этади. Тадқиқотчи кузатишга олдиндан пухта 
тайёрланади, кузатишдан кўзда тутилган мақсадни аниқлайди, унинг дастури 
режалари тузилади, кузатиш манзили, муддати белгиланади. Кузатиш икки 
турга ажратилади: қисқа ва узоқ муддатли кузатиш. Қисқа кузатиш деганда — 
объектнинг кундалик фаолиятидаги ўзгаришлардан маълум хулосага келиш 
тушунилади. Узоқ муддатли кузатиш эса мақсад — режа ва дастур асосида 
олиб борилади ва маълум илмий, якуний хулосага келиш тушунилади. Кузатиш 

---

34 
якунларини қайд қилишда кино, видео ёзуви, телевидение ва бошқа техникавий 
воситалардан фойдаланиш мумкин.