O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

F
V
ап
ув
S
t
T
dV
V
E
V
dF
F
E
F
0
t
T
                                 (1.26) 
 
Bunday  sharoitlarda  paydo  bo‟ladigan  dissipativ  strukturalar  eng  yuqori 
darajada  puxtalangan  holatga  to‟g‟ri  keladi,  ammo  bularning  o‟zgaradigan 
temperatura va kuchlar ta‟siriga chidamliyligi past bo‟ladi.  
Haqiqiy  jarayonlarda  puxtalashning  hamma  strukturashakllantiruvchi 
mexanizmlar  aktivatsion  davriga  ega  bo‟ladi  va  shuning  uchun  o‟zining 
inertsionligi  tufayli  puxtalash  jarayoniga  asta-sekin  kirishib  boradi.  Ya‟ni, 
aktivatsion  mexanizmlar  jadalligi  boshlaishda  noldan  maksimumgacha  oshib 
boradi,  keyin  puxtalangan  qatlam  shakllanib  borishi  va  dissipativ  jarayonni 
jadallashishi bilan yana nolgacha pasayib boradi. 
Aktivatsion davr mavjudligi asli o‟zi umuman aytganda puxtalanish tizimga 
salbiy ta‟sir etadi. Haqiqatdan ham jarayonning boshida strukturaviy aktivatsion va 
dissipativ  kanallar  to‟liq  rivojlanmagini  uchun  ular  o‟zidan  tashqi  puxtalovchi 
ta‟sirning energiyasini to‟liq o‟tkazalmaydi. Natijada puxtalash tizimida materialni 
makro va mikro buzilishlari tufayli ko‟shimcha dissipativ kanal ishga tushib ketadi.  
Bu strukturani  buzib borayotgan dissipativ  kanal  boshqarish qiyin. 1.8  rasmda  bu 
„t
р
‟  gacha  bo‟lgan  davr,  undan  keyin  tashqi  puxtalovchi  energetik  ta‟sir  va 
aktivatsion-dissipativ  kanallar  orqali  tarqab  ketayotgan  energiya  muvozanatga 
keladi. 



































