Elektrotehnika va elektronika

2.1. Sinusoidal o’zgaruvchan tok elektr zanjirlari va uning elementlari. 
O’zgarmas tok metallarda erkin  elektronlarning  barqaror  ilgarilanma harakatidan iboratdir. Agar 
elektronlar    tebranma  harakatda  bo’lib,  tok  vaqt  birligi  ichida  ham    qiymati,    ham  yo’nalishini  davriy 
o’zgarib tursa, bunday tok 
o’zgaruvchan tok
 
deb  yuritiladi. 
Elektr energiyasi issiqlik energiyasiga aylanib, elektr va magnit maydonlari energiyasi o‘zgaradigan 
elektr  zanjiri   
R–  qarshilik,    C-  sig’im  va    L-induktivlik 
deb  ataladigan  uch  xil  parametrlar  bilan 
ta’riflanadi.
 
Sinusoidal  tokda  aktiv  R,  induktiv  L  va  sig‘im  C  elementlar  uchun  asosiy  bog‘lanishlar  1-jadvalda 
keltirilgan.      
Induktivlik va sig‘im uchun bir davrdagi o‘rtacha quvvat nolga teng bo‘lgani uchun ushbu elementlar 
reaktiv
  deb  ataladi,  ularning  oniy  quvvati  amplitudasi  esa  Volt-Amper  reaktiv  (
Var)
  o‘lchov  birligida 
bo‘ladi(2.1-rasm).
 
 
2.1-rasm. Sinusoidal tokda aktiv R, induktiv L va sig‘im C elementlar 

---

25 
 
Qarshiliklar uchun bir davrdagi o‘rtacha quvvat doimo noldan katta, shuning uchun ushbu element 
parametrlari 
aktiv 
deb ataladi. 
Turg‘un rejimda elektromagnit energiya iste’moli doimo faqat aktiv qarshilik bilan bog‘liq.
 
 
 Sinusoidal qonun bilan o’zgaradigan EYuK sinusoidal  EYuK  deb  ataladi. Elektr zanjirlarida bunday 
EYuK tasirida hosil bo’lgan  tok  sinusoidal  tok  deb ataladi. 
2.1-jadval