10-Мавзу. Ишлаб чиқариш ҳаражатлари, фойда ва рентабеллик режа


 Ишлаб чикариш харажатларини



Download 324,4 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/16
Sana25.02.2022
Hajmi324,4 Kb.
#294863
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16
Bog'liq
10-Мавзу.Кор икт маъруза

3. Ишлаб чикариш харажатларини 
камайтиришнинг асосий йуналишлари 
ва иктисодий самарадорлик 


Махсулот ишлаб чикариш харажатларининг узлуксиз пасайиши бозор 
Иктисодиётида ишлаб чикариш усулининг конуниятидир. У мехнат 
унумдорлигининг тухтовсиз усиши, мехнаткашлар маданий, техникавий
даражасини юксалиши, моддий ва мехнат ресурсларидан рационал 
фойдаланиш, хужалик юритиш усулларининг такомиллаштириши билан 
таьминланади. 
Ишлаб чикариш харажатларини пасайтириш учун нурашнинг ахамияти 
йилдан йилга ошиб бормокда, чунки уни пасайтиришнинг хар бир фоизнинг 
абсолют хажми усиб бормокда. Умуман республика буйича саноат махсулоти 
таннархини факат 1% га пасайтирилса 3 млрд. сум микдорида иктисод 
килинади. 
Ишлаб чикариш харажатларининг пасайтиришнинг йилларини 
келтирамиз. Ишлаб чикариш харажатларининг пасайтиришда ишлаб
чикаришнинг техникавий даражасини ошириш катта таьсир курсатади. Янги 
техникани жорий килиш ва махсулот тайёрлаш технологиясини 
такомиллаштириш лпжараёналаринг камайишига комплекс таьсир курсатади. 
Улар моддий ресурслардан янада самаралирок фойдаланиш, буюмларни 
тайёрлашга кетадиган мехнат сарфини ткамайтириш имконини беради. 
Амалдаги жихозларни замонавийлаштирш хамда кулланилаётган 
техникадан фойдаланишни
хисобга ишлаб чикариш харажатларини анчагина камайтиришга эришиш 
мумкин. Янги техника ва прогрессив технология асосида утган ва жонли 
мехнатни тежашга эришилади.
Моддий ресурсларда буюмлашган утган мехнатни тежаш худди шу 
микдордаги хом-ашё ва материаллардан купрок махсулот ишлаб чикариш 
имконини беради; жонли мехнат сарфини тежаш махсулот унумдорлигини 
ошириш имконини беради, яьни хар бир ишчига хисобланаганда купрок 
махсулот ишлаб чикаришга имкон яратади. Бунга фан-техника тараккиёти 
ёрдам беради. ЙАнги техника ва илгор технология ишлаб чикаришни 
бошкаришни такомиллаштириш асосида мехнат унумдорлиги ошиб боради бу 
эса ишлаб чикариш тхаражатларини камайтиришга олиб келади. 
Моддий ва пул маблагларини сарфлашда катьий иктисодий тежашга 
риоя килиш катта ахамиятга эга. Асбоб ускуналарни асрашга дори сарфларини 
камайтириш, материал шунингдек ишлаб чикариш чикиндиларидан максимал 
фойдаланиш. Брак натижасида руй берадиган нобудгарчиликларни 
камайтириш фондларининг самарадорлик даражасини ошириш, иш хаки 
фондини рационал сарфлаш цех ва умумзавод харажатларини камайтириш- 
буларнинг барчаси у ёки бу даражсида махсулотнинг арзонлашувига таьсир 
курсатади. 
Моддий техника таьминотини яхшилаш ишлаб чикариш харажатларини 
камаишига олиб келади. Корхонанинг хом-ашё материал, ёкилги ва энергия 
этказиб беришнинг узилиб колиши ишлаб чикариш ритмини бузишга бекор 
туртиб колишларига ой охирида хайбаракаллачиликка ва окибат натижада 
унумсиз харажатларга олиб келади. Корхона итисодиётга хаддан ташкари 
нормативдан ортикча запасларни булиши хам салбий таьсир курсатади. Запас 


купайиб кетганда оборот маблаглари ошиб кетади, молиявий ахвол 
ёмонлашади, ишлаб чикаришнинг рентабеллиги пасайиб кетади. 
Ишлаб чикариш харажатларини камайтиришга мехнатни Ташкил 
этишда такомиллаштириш таьсир курсатади. Хар кандай техникадан хатто 
янгисидан хам ишлаб чикаришни тугри Ташкил килмай туриб, максимал 
равишда фойдаланиш мумкин эмас. Шунинг учун технологик процессларни 
механизация ва автоматлаштириш билан бир каторда, мехнатни илмий асосда 
Ташкил этишга катта эьтибор бериш керак. 
Махсулот таннархини пасайтиришда хисоботнинг роли каттадир. Хисоб 
олиб бориш ёкилги ва энергиядан, хом ашё ва материаллардан рационал 
фойдаланишга ёрдам беради, харажатларни камайтириш ва корхона 
жамгармасини 
ошириш 
иконини 
беради. 
Колективнинг 
кучини 
этиштирилладиган махсулотнинг таннархини пасайтиришга каратиш учун 
ишлаб чикаришга килинадиган харажатларни тугри режалаштириш ва хисобга 
олиш зарур. Иктисод килиш юлларни аниклаш ортикча харжатларнинг 
сабабини очиб ташлаш учун бу харжатларни доими анализ килиб туриш керак. 
Ишлаб чикариш харажатларини камайтириш режасининг бажарилишини 
анализ килиш ишлаб чикариш рентабеллигининг
ошиши учун корхонадаги барча ишларнинг такомиллаштиршиучун мухим 
ахамиятга эга. Лекин анализ факатгина таннархнинг пасайтирш режасини 
бажарилишига куйилган бахо билан чегараланмайди, у ишлаб чикариш 
харажатларини янада камайтириш учун тахликий ва техникавий харакатларни 
хам куриши керак. 
Махсулот ишлаб чикаришни анализ килишнинг ишчиларнинг актив 
иштирок этишлари уни пасайтиришнинг мухим юлидир. 
Харажатлар корхонага боглик булмаган омилларга караб узгаради. 
Масалан; ресурс нархи хар хил хизмат хаккининг тебраниши корхона 
хохишидан катьий назар харажатларни узгартиради. Корхонада ишлаб 
чикариш кулами кенгайса, ресурслар сарфи кискаради, чунки улар камрок 
исроф этилади. Ресурсларни тежовчи технология жорий этилганда харажатлар 
кескин кискаради. Оьртача харажатлар мехнат унумлига нисбатан тескари 
мутаносибликда узгаради. Мехнатни унумигнинг ортиши хам моддий хам
мехнат сарфини кискартиради бозордаги нарх бинобарин товар баркарор 
шароит мехнат унумдорлиги харажатлари пасайтириш оркали фойдани 
купайтиради. 
Харажатларни доимий равишда пасайтириб бориш корхона фойдасини 
оширишнинг асосий воситаси булиб хизмат Ткилади. Зеро махсулот бахоси 
таркибининг асосий элементлари бу харажат ва фойдадир. Бинобарин 
харажатлар канчалик кискариб борса, шунга мос фойда ошиб боради. 
Ишлаб чикариш харажатларини пасайтириш асосий юналишларидан 
бири бу фан техника тараккиётинг (ФТТ) ютукларидан окилона 
фойдаланишга эришишдир. ФТТ ютукларидан фойдаланиш Ммавжуд ишлаб 
чикариш кувватларидан, хом-ашё материалларидан ёкилги ресурсларидан 
янада туларок фойдаланишга имкон беради. Шунингдек янги унумдорлиги 
юкори булган самарадор машина, дастгохда янги технологик жараёнлар 


яратиш, уни ишлаб чикариш жорий этиш пировард натижада корхонада ишлаб 
чикариш самарадорлигини оширишга шароит яратади. ФТТ нинг 20 -аср 
иккинчи ярмидаги узига хос жихати принципал янги технологик усулга 
утилиши билан характерланади. Унинг мавжуд технологик ишлаб чикариш 
уссулларидан устунлиги факат нисбатан юкори иктисодий самарадорлигида 
эмас, балки сифат нуктаи назаридан моддий неьматлар ва хизматларни ишлаб 
чикариш имкониятидир. Харажатларни пасайтириш асосий юналишлардан 
бири бу ишлаб чикариш ва мехнат Ташкил этишнинг такомиллаштиришдир. 
Ушбу юналиш ишлаб чикаришда юкотишларни Мкамайтириш йули билан 
харжатларни пасайтириш бу эса уз навбатида жонли мехнатни иктисод 
Мкилишга яьни ишлаб чикариш унумдорлигини ошишига олиб келади. 
Самарадорлик иктисодий категория сифатида одамларни айрим 
эхтиёжларини кондиришга каратилган махсулотлар кобилиятларини 
англатади. Самарадорлик микдорий улчов даражсига эга булади. 
Иктисодиётда энг аввало юкори самарадорлик купинча имкониятлари билан 
биргаликда истьемол килишдан хосил булган самарадорликнинг юксалишини 
изохлайди. Барча самарадорликлар мажмуаси энг юкори максимал 
самарадорликлардан иборат эканини изохлаш кийин эмас. Хар бир истьемол 
килинаётган янги товар узининг энг юкори самарадорлик даражасига тенг 
самарадорлик даражасини кенгайтиради. 
Максимал самарадорликни пасайтирувчи конунга кура навбатдаги хар 
бир истьемол килинаётган неьматни юкори самарадорлик даражси олдинги 
боскичга нисбатан паст булади.
Демак, бир улчовга тугри келувчи кушимча неьматлар хосил килиш 
самараси олдинги боскичда олинган натижалардан пастрок булади. 

Download 324,4 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish