O`zbekistоn respublikasi оliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Gesiad
  (m.a.8-7  asrlar)  ning  «
Mehnat  va  qonunlar
»  asarida  boylikning  kuchi, 
hokimiyati  aks  ettirilgan.  U  dehqonchilikni  ulug'laydi,  bu  sohada  qisman  qullar 
mehnati  ham  ishlatilgan.  U  davrda  oddiy  xalq  orasida  mehnat  ancha  qadrlangan. 
Qulchilik ofatining bosib kelayotganligidan xavfsiragan shoir go'yoki ilgari hukm 
surgan  «oltin  asr»,  ijtimoiy  jabr  va  og'ir  jismoniy  mehnatga  ehtiyoj  bo'lmagan 
davrni ham yoritgan.  
Miloddan avvalgi VII-VI asrlarda polis (shahar) sistemasi shakllanib bo'lgach, 
qulchilik  keng  tus  oladi,  urug'chilik  mulki  xususiy  mulkchilik  tomonidan  siqib 
chiqariladi,  savdo,  sudxo'rlik  tez  rivojlanadi. 
Solon 
(m.a.  640/635-559  yy.) 
islohotlari pul xo'jaligining afzalligini ko'rsatib berdi (m.a. 594 y.). Islohot tufayli 
kulni  qarzga  berish  taqiqlandi.  Afinada 
Perikl
  (m.a.  444/443-429  yy.)  tomonidan 
olib  borilgan  ishlar  muhim  ahamiyat  kasb  etdi.  Qurilish,  hunarmandchilik,  savdo 
o'sdi.  Shu  davrda  fuqarolar  va  fuqaro  bo'lmagan  aholini  bir-biriga  qarama-qarshi 
qo'yadigan  qonunlar  qabul  qilindi.  Bu  ishlar  qullarni  hunarmandchilik  va  savdo 
sohalarida  beayov  ekspluatasiya  qilish,  savdo  va  pul  xo'jaligini  rivojlantirish 
hisobiga amalga oshirildi.  
Qulchilik o'z tabiatiga ko'ra insonga yot, u majburiylikni talab etgan, oqibatda 
ma'lum davrdan inqirozga uchray boshlagan. Shu davrda iqtisodiy g'oyalar tobora 
reaksionlashib,  davlatni,  aristokratiyani  himoya  qilish,  natural  xo'jalikni  yoqlash 

---

 
54 
yo'lini  tanlaydi,  ya'ni  sinfiy  xarakterga  ega  bo'la  boradi.  Bu  yo'nalish 
Ksenofont 
(taxminan  m.a.  430-354  yy.),